ΕΙΚΟΝΕΣ ΖΩΗΣ - ΣΕΛΙΔΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ. Απόπειρα γενεαλογικής έρευνας: Λάμπω, ο Λάμπος, η Λάμπω, το Λάμπος

 *

Με ευγνωμοσύνη

αφιερώνεται

Στη Φρόσω που με γέννησε,

στην Ανδρεούλα που με μεγάλωσε,

στη Στέλλα που με συνόδευσε και με ‘γέρασε’
και στο Δημήτρη το Συνεχιστή

*

*

Δυό λόγια του συγγραφέα

 

Γ ια να ξέρουμε που πάμε και αν πάμε καλά και προς τη σωστή κατεύθυνση και συνεπώς για να μην μας πηγαίνουν άλλοι, όπου θέλουν, είναι χρήσιμο να μελετάμε σα Λαός την ιστορία μας και σαν Πολίτες να ψάχνουμε τις ρίζες μας. Η αυτογνωσία, το λεγόμενο «γνώθι σ’ αυτόν» είναι σημαντική και πολύ χρήσιμη υπόθεση για να μπορούμε να είμαστε ο Εαυτός μας και όχι κακά αντίγραφα κάποιων σάπιων ειδώλων και ανθρώπινες γελοιογραφίες του καπιταλιστικού συστήματος, όπως λ. χ. ‘ποίμνιο κάποιας, όποιας, γιατί όλες το ίδιο είναι, εκκλησίας, οπαδοί κάποιου, γιατί όλα τα ίδια είναι, κόμματος, χουλιγκάνοι, κάποιας γιατί όλες ίδιες είναι, θύρας 13, fun κάποιου, γιατί όλοι το ίδιο είναι, αστέρα του star system και καταναλωτές ληγμένων προϊόντων και ιδεολογιών’. Για όλους αυτούς και για ακόμα χίλιους δύο λόγους ένοιωσα την ανάγκη να ρίξω μια ματιά στο ‘άλμπουμ’ με τις εικόνες ζωής των προγόνων μου, όσες μπόρεσα να δω και στις σελίδες τις ιστορίας του τόπου μου, όσες μπόρεσα να διαβάσω, «ψάχνοντας τις ρίζες του Λαμπαίικου». Για να μπορέσω να συγκρίνω την πορεία μου με το ‘βέλος του χρόνου’ της κοινωνίας που ζω, για να ρίξω φως, ‘περισσότερο φως’ στο δρόμο ενός τυχαίου ονόματος για το μέλλον, γιατί πιστεύω πως όλες μαζί αυτές οι πορείες προσδιορίζουν τη Μεγάλη Πορεία της Ανθρωπότητας προς την κοινωνική ισότητα. Αποτέλεσμα αυτής της απόπειρας γενεαλογικής έρευνας είναι το βιβλιαράκι που κρατάς στα χέρια σου. Ακόμα κι’ αν δεν φέρεις το επώνυμο Λάμπος, είμαι βέβαιος πως σ’ αυτό θα βρεις κάτι γνώριμο, κάτι δικός σου, γιατί όλοι ζυμωθήκαμε στην ίδια αλάνα του πόνου και του αγώνα, του ονείρου και του πολιτισμού, του πλανήτη και της ιστορίας, στην Ελλάδα μας και συνεπώς η ιστορία όλων μας είναι λίγο-πολύ κοινή, όπως κοινή είναι, πρέπει να είναι και η πορεία μας στο Μέλλον, στο ορατό και στο αόρατο. Στο μέλλον που έρχεται από πολύ μακριά και με το οποίο πορευόμαστε για ακόμα μακρύτερα, ως δημιουργοί της ιστορίας και ταξιδιώτες του σύμπαντος.

*

Αβιογένεση, τ όνειρο της Πέτρας

1

Μια ασήμαντη ασπρόμαυρη πέτρα

Που αιώνες στο Σύμπαν κυλάει

Με τον εαυτό της μιλάει

Αναστενάζει, γελάει και κλαίει

Αναστενάζει, πηδάει και λέει:

2

Να πεθάνω θέλω, λέει

Και το κορμί της κοιτάζει

Σκόνη θέλω να γίνω

Που θα πνιγεί σ' ύπνο βαθύ

Σε νερό που ήλιος το βράζει

3

Και όταν ξυπνήσω

Να ’μαι θέλω, λέει, ζωή

Που θα παλεύει να ζει

Που θα γεννάει και θα πονάει

Που θα δημιουργεί και θα πεινάει,

4

Ώσπου να μάθει

Με όσα θα πάθει

Ειρήνης και Γνώσης παιδί

Να τρώει γλυκά όνειρα

Και καλά να χορταίνει

5

Παρθενώνες να χτίζει

Τη ζωή να φροντίζει

Να πίνει στους Γαλαξίες κρασί

Ανθρωπιά να μυρίζει

6

Το όνειρο της πέτρας, μέγας

Πνευματικός σεισμός

Το όνειρο της πέτρας ένας

Οικουμενικός Ουμανισμός.

Κ.Λ.

*

Διευκρίνηση του συγγραφέα

Αγαπητές Αναγνώστριες

Αγαπητοί αναγνώστες,

δεν έχω την πρόθεση, αυτή εδώ η εργασία, να είναι ένα ακόμα δοκίμιο, ούτε φυσικά κάποια "αυτοβιογραφία". Πρόθεσή μου είναι να αναζητήσω τις ρίζες μου, γιατί αυτό το θεωρώ, από άποψη κοινωνικής ανθρωπολογίας, χρήσιμο για την κατανόηση της διαμόρφωσης και της πορείας της κοινωνίας στην οποία βρέθηκα και αγωνίστηκα. Τα ελάχιστα βιογραφικά στοιχεία που κατατίθενται ήταν αναπόφευκτα και συμβάλλουν στην κατανόηση της έκτασης και της ποιότητας των δυνάμεων που κινούν ή εμποδίζουν αυτή την κοινωνία να ακολουθήσει το δρόμο της προς ένα καλύτερο κόσμο.

Όσο περισσότερες τέτοιες προσπάθειες γίνουν τόσο περισσότερο αντικειμενική θα είναι η κατανόηση των συνθηκών που ζούμε και τόσο ευκολότερο θα είναι να γίνει πραγματικότητα αυτός ο καλύτερος κόσμος που όλοι θέλουμε και ο καθένας με τον τρόπο του επιδιώκει.

Δεν θεωρώ ολοκληρωμένη αυτή την προσπάθειά μου, αλλά ως εναρκτήριο λάκτισμα και..., ως παράδειγμα προς μίμηση δεν είναι και τόσο άσχημη. Σκάψτε το παρελθόν σας. Διώξτε τη λήθη που σκοτεινιάζει το παρόν και απομακρύνει μέλλον. Θα ανακαλύψετε θησαυρούς χρήσιμους για τη δική σας, αλλά και για την κοινή πορεία στο μέλλον.

Αυτήν την αναζήτηση του γενεαλογικού μου δέντρου ήθελα από παιδί ακόμα να την κάνω. Αφορμή γι' αυτό στάθηκαν οι διηγήσεις του πατέρα μου Δημήτρη Λάμπου και ιδιαίτερα της γιαγιάς μου Ανδρεούλας Λάμπου το γένος Δανιά, η αγάπη της οποίας για τη Βοϊτσά έπαιρνε στο παιδικό μου μυαλό μυθικές διαστάσεις. Η βιοπάλη έσπρωχνε το όνειρο προς τα πίσω, μέχρι που ήρθε το πλήρωμα του χρόνου. Ως απόπειρα ξεκίνησε εδώ και μερικά χρόνια, με τη συλλογή υλικού και τη μορφή των σημειώσεων, αλλά άλλες υποχρεώσεις και προτεραιότητες καθυστερούσαν την ολοκλήρωσή της. Η έκδοση του προηγούμενου βιβλίου μου με τίτλο ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ. Οικονομία του Φόβου και της Παρακμής, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ 2009, με προσγείωσε σε νέα προσπάθεια. Με το τελείωμα αυτής της νέας συγγραφικής προσπάθειας, με θέμα: Άμεση Δημοκρατία και Αταξική Κοινωνία. Η Μεγάλη Πορεία της Ανθρωπότητας προς την Κοινωνική Ισότητα και τον Ουμανισμό, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΝΗΣΙΔΕΣ 2012 και πριν καταπιαστώ με την επόμενη, έκλεισα και αυτή την εκκρεμότητα. Θεωρώ χρέος μου να την αφιερώσω στις τρεις γυναίκες που σημάδεψαν τη ζωή μου, αλλά και σε όλους όσους πάλεψαν και παλεύουν τίμια να αλλάξουν προς το καλύτερο τη ζωή τους και μαζί με αυτό και την ιστορία της μικρής, της μεγάλης και της πολύ μεγάλης πατρίδας μας και συνεπώς και του κόσμου ολόκληρου, γιατί πίστεψαν πως ένας καλύτερος κόσμος είναι αναγκαίος και εφικτός.

Θα ήθελα και από αυτή τη θέση να ευχαριστήσω το Σύλλογο Ελατοβρυσιωτών Αθήνας, που, πριν από 10-15 χρόνια, δια του Προέδρου του Θανάση Μυλωνά και του τότε Ταμία και αργότερα Προέδρου του Κώστα Μοσχανδρέου είχε την καλοσύνη να μου προσφέρει το βιβλίο του αείμνηστου ΘΕΟΔΩΡΟΥ Γ.,ΠΑΠΑΔΟΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ με τον τίτλο: Στα Καραούλια και στα Λημέρια της Βοϊτσάς, το οποίο αποτέλεσε το "δεύτερο κινούν αίτιον", αλλά και πολύτιμο βοήθημα στη συνέχεια, με τα ενδιαφέροντα στοιχεία που προσφέρει στον αναγνώστη, αλλά και στον ερευνητή.

Ευχαριστώ επίσης και το Σύλλογο Ελατοβρυσιωτών Ναυπάκτου για την καλοσύνη τους να μου στέλνουν την εφημερίδα τους "Η ΕΛΑΤΟΒΡΥΣΗ", που με κρατάει σε επαφή με τις δραστηριότητές τους και με τα νέα του χωριού μας, στο οποίο γράφτηκαν τα πρώτα κεφάλαια της ιστορίας της οικογένειάς μου. Τέλος ευχαριστώ όλους όσους με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μου πρόσφεραν πληροφορίες και διάφορα στοιχεία, χωρίς τα οποία αυτή η προσπάθεια θα ήταν φτωχότερη αν όχι αδύνατη.

Κώστας Λάμπος

Δάσος Χαϊδαρίου, Γενάρης 2012

*

ΕΙΚΟΝΕΣ ΖΩΗΣ - ΣΕΛΙΔΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

1. ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ

Για να ξέρουμε που πάμε και αν πάμε προς τη σωστή κατεύθυνση, είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε από πού ερχόμαστε. Νομίζω πως αυτό δεν ισχύει μόνο για τους Λαούς, αλλά και για τους ανθρώπους, χωρίς τους οποίους δεν υπάρχουν Λαοί, ανθρωπότητα, ιστορία και πολιτισμός.

Στον αγώνα της σκληρής επιβίωσης δεν τηρούνται ημερολόγια και δεν υπάρχει χρόνος για συστηματικές ιστορικές συζητήσεις που μεταφέρουν πληροφορίες από γενιά σε γενιά, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ορεσίβιους πληθυσμούς, που ζουν από την κτηνοτροφία, η οποία συνεχώς ταξιδεύει από τα καλοκαιρινά, ορεινά «λημέρια», όπου και τα μόνιμα «κονάκια», στα προσωρινά «χειμαδιά» του κάμπου.

Αυτή η πραγματικότητα κάνει τρομερά δύσκολο το έργο της αναζήτησης της «ρίζας» των επιγόνων. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί το αποτολμούν, ωθούμενοι από την ανάγκη να γνωρίζουν τουλάχιστον από πού έρχονται, αφού το μέλλον αόρατο και δεν ξέρουν που πάνε και για να ακριβολογήσουμε δεν ξέρουν που, οι τυφλές δυνάμεις της αγοράς και οι ανοιχτομάτες σκηνοθέτες και νομείς της τους πάνε.

Η ανάγκη να ξεκινήσει κανείς από κάπου να μαζέψει πληροφορίες, να τις ταξινομήσει, να τις αξιολογήσει και να τις συνθέσει σε εικόνα γενεαλογικού δέντρου, αλλά και γενεαλογικού δάσους, οδηγούν στη δημιουργία ενός επιστημονικού κλάδου της γενεαλογίας, το διεπιστημονικό υπόβαθρο της οποίας συνδιαμορφώνουν επιστήμες όπως η ιστορία, η δημογραφία, η ανθρωπογεωγραφία, η ανθρωπολογία, η γενετική, η αρχαιολογία, η γλωσσολογία, η λογοτεχνία, η ποίηση, κλπ, κλπ, αλλά και η μυθολογία, η παράδοση, η λαογραφία, το δημοτικό τραγούδι, η ζωγραφική, τα μουσεία, η φωτογραφία κλπ, κλπ. Στα πλαίσια αυτής της διεργασίας παράγεται ήδη σοβαρό επιστημονικό έργο με τη μορφή βιβλίων, ερευνών-μελετών, άρθρων, ανακοινώσεων κλπ. κλπ., που φέρνουν στην επιφάνεια πληροφορίες από Δημοτολόγια, Ληξιαρχεία και διάφορα άλλα αρχεία, καθώς επίσης και σημαντικά συμπεράσματα από σχετικές θεωρητικές και εφαρμοσμένες έρευνες.

Στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού λειτουργεί ειδικό τμήμα Γενεαλογίας που βοηθάει τέτοιες προσπάθειες με στοιχεία, πληροφορίες και οδηγίες κάθε ενδιαφερόμενο. Αλλά και στο Διαδίκτυο μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος να αναζητήσει σχετικές πληροφορίες σε διευθύνσεις όπως www.genealogy.com, www.familysearch.org, www.myheritage.gr, κλπ. κλπ.

2. ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΤΩΝ ΛΑΜΠΑΙΩΝ ΚΑΙ ΜΙΑ ΥΠΟΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Η δική μου προσπάθεια σχηματισμού του γενεαλογικού δέντρου των Λαμπαίων, ή τουλάχιστον του κλάδου της δικής μου οικογένειας από την πλευρά των ανιόντων, δηλαδή των προγόνων μου, δεν είναι δουλειά ειδικού και δεν διεκδικεί να χαρακτηριστεί συστηματική. Μπορεί ενδεχομένως να εξελιχθεί προς αυτή την κατεύθυνση, αν κάποιοι από τους φέροντες το επώνυμο Λάμπος προσφέρουν όσες πληροφορίες διαθέτουν σχετικά με την αφετηρία και την εξέλιξη της δικής τους οικογένειας. Φυσικά το έργο της ταξινόμησης, της αξιολόγησης και της ένταξης αυτού του πλήθους των πληροφοριών στο γενεαλογικό δέντρο των Λαμπαίων από κάποια στιγμή και μετά θα απαιτήσει τη συστηματική συνεργασία περισσότερων ενδιαφερόμενων, πράγμα που το κάνει σχετικά εύκολο η σύγχρονη τεχνολογία.

Σε αυτή την αναζήτηση μπήκα με την «κληρονομημένη» αντίληψη και τη σχετική «παράδοση»[1], πως το επώνυμο Λάμπος πρωτοεμφανίστηκε ως «ψευδώνυμο» και κατά παράφραση του Λάμποβος, γύρω στα 1750 στην Βοϊτσά (Ελατόβρυση) της ορεινής Ναυπακτίας, πως απαντάται μόνο στην ορεινή Ναυπακτία και πως από εκεί διαδόθηκε στον υπόλοιπο κόσμο. Με αυτά τα «δεδομένα» και με βάση τις λεπτομέρειες που παραθέτει ο Θεόδωρος Παπαδογεωργόπουλος στη σημαντική μελέτη του με τίτλο: «Στα Καραούλια και στα Λημέρια της Βοϊτσάς», έχουμε τα παρακάτω δεδομένα:

1.          Ο Θανάσης Λάμπος εγκαταστάθηκε, περίπου το 1750, μόνιμα στη Βοϊτσά, όπου παντρεύτηκε και δημιούργησε οικογένεια, η οποία καταγράφεται ιστορικά ως μία από τις 13 οικογένειες που ξανάχτισαν το χωριό μετά από την πλήρη καταστροφή του από Τουρκαλβανούς, γύρω στα 1765[2]^.

2.          Στα χρόνια της επανάστασης του 1821 υπάρχουν στο χωριό πολλές οικογένειες με το επώνυμο Λάμπος[3] και σταδιακά εμφανίζονται συνεπώνυμες οικογένειες και στα άλλα χωριά της ορεινής Ναυπακτίας, εξαιτίας της μετακίνησης των νέων αντρών από τα φτωχά στα λιγότερο φτωχά χωριά για δουλειά, ως «παραγιοί», ή «ψυχοπαίδια» και «σώγαμπροι», όπου και τελικά τις περισσότερες φορές ρίζωναν και δημιουργούσαν τις δικές τους οικογένειες και τους δικούς τους κλάδους του δέντρου με γενάρχη το Θανάση Λάμπο από τη Βοϊτσά.

3.          Με την εμφάνιση του νεοελληνικού κράτους, που αρχίζει, αργά αλλά σταθερά, η αποσύνθεση του «Ελληνικού Ορεινού Χωριού», γιατί οι πληθυσμοί τους αναζητούν, ως αγρότες, κτηνοτρόφοι, αγρεργάτες, ξυλουργοί κλπ, καλύτερους όρους ζωής στους εύφορους κάμπους της Αιτωλοακαρνανίας, της Φωκίδας, της Φθιώτιδας, αλλά και της Πελοποννήσου και της Θεσσαλίας., φυσικό είναι να συμπεριφέρθηκαν με τον ίδιο τρόπο και οι δεκάδες ή ακόμα και εκατοντάδες οικογένειες των απογόνων του Θανάση Λάμπου, που είχαν αναπτυχθεί σε όλα τα Κλεφτοχώρια, ή Ελευθεροχώρια της ορεινής Ναυπακτίας.

4.          Τις επόμενες δεκαετίες του 19ου και ολόκληρο τον 20ο αιώνα η κινητικότητα του πληθυσμού διευκόλυνε τη διασπορά των Λαμπαίων σε ολόκληρη την Ελλάδα, αλλά και λόγω των αλλεπάλληλων μεταναστευτικών κυμάτων και στον υπόλοιπο κόσμο, κύρια Αμερική και Αυστραλία.

5.          Τα παραπάνω στοιχεία επιτρέπουν να υιοθετήσουμε, ως υπόθεση εργασίας, την παράδοση, σύμφωνα με την οποία το επώνυμο Λάμπος στη σύγχρονη Ελλάδα πρωτοεμφανίζεται στη Βοϊτσά, (σήμερα Ελατόβρυση, Δημοτικό Διαμέρισμα του καποδιστριακού Δήμου Αποδοτίας και τελευταία του Καλλικράτειου Δήμου Ναυπακτου) και από εκεί διαχέεται σταδιακά στην υπόλοιπη χώρα και στον υπόλοιπο κόσμο.

Αυτή η υπόθεση εργασίας μπορεί:

1.          Να επαληθευτεί πλήρως εφόσον δεν βρεθούν έγκυρα ιστορικά στοιχεία που να αποδείχνουν την προγενέστερη χρονολογικά ύπαρξη του επώνυμου Λάμπος σε άλλη περιοχή της Ελλάδας.

2.          Να επαληθευτεί μερικώς εφόσον βρεθούν έγκυρα ιστορικά στοιχεία προγενέστερης ύπαρξης του επωνύμου Λάμπος σε άλλη περιοχή της χώρας, που δεν θα συνδέεται με τη γενεαλογική σειρά του Θανάση Λάμπου και

3.          Να ανατραπεί πλήρως εφόσον βρεθούν έγκυρα ιστορικά στοιχεία που θα αποδείχνουν πως ο Θανάσης Λάμπος είναι απόγονος κάποιου άλλου Λάμπου από άλλη περιοχή.

Οι παραδοσιακές πηγές είναι περιορισμένες και οι σχετικές προσεγγίσεις ηρωικές μεν, φτωχές δε. Το γεγονός πως η ηλεκτρονική τεχνολογία επιτρέπει το πέρασμα ολόκληρων βιβλιοθηκών σε ψηφιακά αρχεία και την παγκόσμια πρόσβαση σε αυτά δια του Διαδικτύου, με κάνει να ελπίζω πως αυτή η αναζήτηση θα εξελιχθεί σε ένα συναρπαστικό ταξίδι, που θα οδηγήσει και στην απάντηση στην υπόθεση εργασίας. Ξεκινάμε λοιπόν.

3. ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΛΑΜΠΟΣ ΣΤΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Από τις πρώτες κιόλας ιστορικές πηγές προκύπτει πως το όνομα, o Λάμπος, η Λάμπω, το λάμπος[4] έρχεται από τα βάθη των αιώνων και χάνεται πίσω στην αρχαία ελληνική μυθολογία[5]. Το φέρουν άλογα, άνδρες, γυναίκες, αλλά και καταστάσεις. Προφανώς προέρχεται από το ρήμα λάμπω και σημαίνει λαμπρότητα, φωτεινότητα, καθαρότητα[6], «…ό δε Λάμπος γίνεται μεν εχ τον λάμπω, υο ως εχ τον φαίνω ή Φαίδρα χαϊ ή Λι&ρα εκ τον αϊ&ω. εοιχί δε πως διώννμος ίΐναι, Λάμπος τε γαρ χαι Λάμπετος' τον γονν ν'ιόν αντόν άλλαχον Λαμπετίδην ίρεΐ ό ποιητής. (Χ δε τον λάμπω χαϊ Λαμπιτία εν 'Οδνσσεία, θυγάτηρ' Ηλίου…»[7].

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ένα από τα τέσσερα άλογα του άρματος του Ήλιου έφερε το όνομα Λάμπος: «Η Αυγή θα πρόβαινε η χρυσόθρονη κι’ ακόμα θα θρηνούσαν, αν η Αθηνά, η θεά η γλυκόματη δεν στοχαζόταν άλλα: Τη Νύχτα αντίσκοψε στα πέρατα της δύσης, να μακρύνει και την Αυγή τη ροδοδάκτυλη στον Ωκεανό κρατούσε κι’ ουδέ να ζέψει τα γοργόφτερα πουλάρια της, το Λάμπο και τον Φαέθοντα, την άφηνε, στη γη το φως να φέρουν»[8], «φάος ἀνθρώποισι φέροντας, Λάμπον καὶ Φαέθονθ᾽»[9].

Στη Βικιπαίδεια βρίσκουμε μια δεύτερη εκδοχή, σύμφωνα με την οποία: «Το όνομά ‘Λάμπος’ φέρουν επίσης δύο διαφορετικά άλογα στα ομηρικά έπη:

το άλογο του Έκτορα στην Ιλιάδα (Θ 158) και το άλογο της θεάς Ηούς στην Οδύσσεια (ψ 246)»[10].

ΛΑΟΜΕΔΩΝ

Αλλά και πάλι σύμφωνα με τον Όμηρο: «Τον άξιο Λαομέδοντα[11] γέννησε γιό ο Ίλος, κι’ εκείνος πάλι γέννησε τον Τιθωνό, το Λάμπο, τον τρανό Ικετάονα, Πρίαμο και Κλυτίο…»[12]. Από άλλη πηγή πληροφορούμαστε πως «ο Λάμπος είναι γιός του Τρώα Λαομέδοντα, πατέρας του Δόλωπα και επώνυμος ήρωας της πόλης Λαμπώνεια, ή Λαμπωνεία στην Τρωάδα»[13]. Επίσης, «ο Λαομέδοντας, βασιλιάς της Τροίας… έχτισε τα τείχη του κάστρου με τη βοήθεια του Απόλλωνα και του Ποσειδώνα, που τους είχε στείλει, για τιμωρία, ο Δίας… Όμως επειδή ο Λαομέδοντας και οι γιοί του αθέτησαν τη συμφωνία με το Δία, για την αμοιβή τους, σκοτώθηκαν όλοι από τον Ηρακλή, εκτός από τον Πρίαμο»[14].

Ο Όμηρος στη Ραψωδία Ο΄ της Ιλιάδας, στίχος 525, αναφέρει, «…αλλά του Κροίσμου ετρύπησε το στήθος με την λόγχην. Με βρόντο έπεσε και ενώ τον έγδυνεν ο Μέγης, ο Δόλοψ δεινός κονταρομάχος του όρμησε, ο Λαμπετίδης, άνδρα πολεμικότατον, τον είχε σπείρει ο Λάμπος, υιός του Λαομέδοντος των πολεμάρχων πρώτος». Από άλλη πηγή πληροφορούμαστε ότι «κατά τη διάρκεια της μάχης γύρω από τα πλοία, ο Μενέλαος, που είχε προκληθεί από τον Έκτορα σε μονομαχία, σκότωσε τον Δόλοπα...»[15]. Κατ’ αυτή την εκδοχή η γενεαλογική σειρά του Λάμπου, του γιού του Βασιλιά της Τροίας Λαομέδοντα, αρχίζει από το ζεύγος Ουρανός-Γη, ακολουθούν τα ζεύγη Κρόνος-Ρέα, Άτλας-Πλειόνη, Δίας-Ηλέκτρα, Δάρδανος-Αρίσβη, Εριχθόνιος-Αστυόχη, Τρώας-Καλλιρρόη, Ίλος-Ευρυδίκη και καταλήγει στο ζεύγος Λαομέδοντας-Στριμώ, τέκνα των οποίων ήταν ο Τιθωνός, ο Λάμπος, ο Κλυτίος, ο Ικετάονας, ο Πρίαμος, η Ησιόνη, η Κίλλα και η Αστυόχη[16].

Η σχετική πληροφορία στη Βικιπαίδεια αναφέρεται: «Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Λάμπος είναι γνωστός ένας Τρώας, γιος του Λαομέδοντα στον Τρωικό Πόλεμο. Ο Λάμπος ήταν ο πατέρας του Δόλοπα και ένας από τους δημογέροντες. Ο Λάμπος αναφέρεται σε διαφορετικές ραψωδίες της Ιλιάδας: στους στίχους Γ 147, Ο 526 και Υ 238»[17].

Στη Ραψωδία Γ της ομηρικής Ιλιάδας βρίσκουμε την παρακάτω περιγραφή: «…Και ο Πρίαμος, ο Πάνθοος, ο Λάμπος, ο Θυμοίτης / Ο Ικετάων, βλάστημα του Άρη και ο Κλυτίος, / Και δυό φρονιμότατοι Αντίνωρ και Ουκαλέγων, / Όλοι των Τρώων αρχηγοί και σύμβουλοι εκαθόνταν, / Στον Πύργων των Σκαιών Πυλών που γέροντες ως ήσαν / Είχαν αφήσει τα’ άρματα, αλλ’ ήσαν δημηγόροι / Εξαίρετοι και ομοίαζαν τους τζιτζικες που χάνουν / Από το πυκνό το φύλλωμα την ιλαρή λαλιά τους. / Κι’ αμ’ είδαν ως εσήμωσεν στον Πύργον την Ελένην / Συνομιλούσαν σιγανά με λόγια φτερωμένα…»[18].

Άλλη πηγή μας πληροφορεί πως το όνομα Λάμπος το έφερε και ένας από τους πενήντα γιούς του Αίγυπτου, οι οποίοι απαίτησαν και παντρεύτηκαν με το ζόρι τις Δαναΐδες, τις πενήντα κόρες του Δαναού, αδερφού το Αίγυπτου, από τις οποίες και δολοφονήθηκαν, (αυτός ο Λάμπος σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, παντρεύτηκε και δολοφονήθηκε από την Ωκυπέτη), κατ’ εντολή του Δαναού, την πρώτη νύχτα του γάμου τους, πλην του Λυγκέα τον οποίο η Υπερμνήστρα δεν τον δολοφόνησε γιατί τη σεβάστηκε. Κατά την ίδια εκδοχή ο Λυγκέας αργότερα δολοφόνησε όλες τις Δαναϊδες, μαζί με τον πατέρα τους το Δαναό, εκτός, φυσικά από τη γυναίκα του την Υπερμνήστρα, εκδικούμενος το θάνατο των αδελφών του[19].

Από τη Βικιπαίδεια έχουμε επίσης την πληροφορία για την ύπαρξη Λάμπου και στην αρχαία Θήβα: «η Μαντώ, κόρη του μάντη Τειρεσία ήταν η και ίδια ονομαστή μάντισσα, όπως άλλωστε δείχνει και το όνομά της. Κατά τον Διόδωρο έγραψε χρησμούς… Στη δραματική ποίηση η Μαντώ εμφανίζεται απλώς ως συνοδός του τυφλού πατέρα της. Ο Στάτιος γράφει ότι βοηθούσε τον Τειρεσία στις θυσίες και του περιέγραφε τα σημεία. Στις μυθικές παραδόσεις, η Μαντώ συνδέεται με την εκστρατεία των Επιγόνων εναντίον των Θηβών. Μετά την κατάληψη της πόλης η Μαντώ μεταφέρθηκε μαζί με άλλους αιχμαλώτους στους Δελφούς, όπου και αφιερώθηκε στον Απόλλωνα. Από εκεί πήγε κατά διαταγή του θεού στην Κλάρο, όπου σύμφωνα με μία εκδοχή παντρεύτηκε τον Ράκιο, αρχηγό των Κρητών που είχαν εγκατασταθεί εκεί, και γέννησε τον Μόψο. Εκεί επίσης η Μαντώ ίδρυσε το ονομαστό μαντείο της Κλάρου, που ήταν πιθανότατα υδρομαντείο, τουλάχιστο στην αρχή. Ως σύζυγος της Μαντώς αναφέρεται, εκτός από τον Ράκιο, και κάποιος Ζωγραίος, πιθανώς Κορίνθιος και ταυτιζόμενος με τον αναφερόμενο άνδρα Βακχιάδην’. Μια άλλη παράδοση αναφέρει ότι η Μαντώ γέννησε τον Μόψο από τον ίδιο τον Απόλλωνα. Στη Θήβα μνημονεύεται και ένας Λάμπος που είχε ερωτική σχέση με τη Μαντώ αλλά σκοτώθηκε από τον Αμφιάραο με τη βοήθεια του Απόλλωνα…»[20].

Αλλά και στην Κρήτη συναντάμε το όνομα Λάμπος, όπως μας πληροφορεί ο Στράβων: «..Από τα ακρωτήρια, το δυτικότερο είναι στα Φαλάσαρνα, ενώ το ανατολικό είναι το Σαμώνιο, οικισμός στη βόρεια πλευρά η Αμφίμαλα και προς το νότο ο Φοίνικας, οικισμός των Λαμπέων. Παραπέρα, στο στενότερο μέρος (ισθμό) της Κρήτης η Μινώα των Λυττίων και η Ιεράπυτνα…Η Λάππα, σημερινή Αργυρούπολη και μετέπειτα Λάππη ή Λάμπη, από κάποιο Ταρραίο Λάμπο, ιδρύθηκε από τον Αγαμέμνονα (Δίων Κασ. 36, 1. Πτολ. 3, 17, 10»[21]².

4. ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΛΑΜΠΟΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

1. Ο Ολυμπιονίκης, ο Λάμπος ο Φιλιππίσιος

Η αρχαιότερη, γνωστή σε μένα, μαρτυρία αναφέρεται στον Ολυμπιονίκη, στο Τέθριππο, Λάμπο, από τους Φιλίππους της Μακεδονίας, στους Ολυμπιακούς αγώνες του 304 π.χ.[22]. Περισσότερες πληροφορίες για τον Ολυμπιονίκη Λάμπο: «Τη χρονιά που ο Μ. Αλέξανδρος νικούσε στη Σογδιανή και Βακτριανή καλπάζοντας με το Βουκεφάλα και ο Λύκιος σταδιονίκης Πυθαγόρας νικούσε στα 128α Ολύμπια (328 π.Χ.), ένας ιπποτρόφος απ’τους Φιλίππους στεφανώνονταν με κότινο για τη νίκη του στο τέλειο τέθριππον. Ο Παυσανίας περιγράφει το άγαλμα που έστησε ο... φίλιππος Φιλιππήσιος στην Ολυμπία κοντά σε κείνο του Κυζικηνού πυγμάχου Ευάνθη [6.4.10: ΠΕΠΟΙΗΤΑΙ ΔΕ ΠΑΡΑ ΤΟΝ ΕΥΑΝΘΗ ΑΝΗΡ ΤΕ ΙΠΠΟΤΡΟΦΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΜΑ, ΑΝΑΒΕΒΗΚΥΙΑ ΔΕ ΕΠΙ ΤΩΙ ΑΡΜΑΤΙ ΠΑΙΣ ΠΑΡΘΕΝΟΣ. ΟΝΟΜΑ ΜΕΝ ΛΑΜΠΟΣ ΤΩΙ ΑΝΔΡΙ, ΠΑΤΡΙΣ ΔΕ ΗΝ ΑΥΤΩΙ ΝΕΩΤΑΤΗ ΤΩΝ ΕΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΙ ΠΟΛΕΩΝ, ΚΑΛΟΥΜΕΝΗ... ΥΠΟ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ].

Δύο εντυπωσιακά στοιχεία περιέχονται στην αναφορά του Παυσανία, αναφορικά με τον Ολυμπιονίκη Λάμπο:

«Πρώτον, η σπάνια απεικόνιση του ανδριάντα-αφιερώματος του Λάμπου, που αντανακλά τη μετριοφροσύνη του ιπποτρόφου. Δεν έβαλε ο Λάμπος τον εαυτό του πάνω απ’ όλα (όπως έκανε ο Νέρων αντικαθιστώντας τα κεφάλια άλλων νικητών με το δικό του), αλλά κάποια παίδα παρθένο, που μπορεί να ήταν η κόρη του ή ο απλός συμβολισμός της απτέρου Νίκης.

Δεύτερο και σημαντικό, η φράση ‘καλουμένη απο του οικιστού Φιλίππου’, ξηγώντας την προέλευση του νικητού απ’ την πόλη των Κρηνίδων που μετονομάστηκε σε Φιλίππους. Η σπουδαιότητα της πόλης συνίστατο στα μεταλλεία χρυσού που διέθετε στο Παγγαίο. Έκοβε χρυσά και αργυρά νομίσματα ήδη κατά την ίδρυση της γύρω στα 360 π. Χ. απ’ τους Θάσιους. Ενώ οι Κρηνίδες έπρεπε λογικά να ζητήσουν βοήθεια από την Αθήνα (σύμμαχο της Θάσου και της Νεάπολης) όταν της επιτέθηκαν οι Οδρύσιοι του Θράκα Κερσοβλέπτη το 356 π.Χ., η πόλη ζήτησε τη βοήθεια του Φιλίππου. Ο Ολυμπιονίκης τεθρίππου εκείνης της χρονιάς έστειλε πάραυτα βοήθεια, νίκησε τους Θράκες, οχύρωσε κι εποίκησε την πόλη για την άμυνα της και μετονόμασε τις Κρηνίδες δίνοντας τ’ όνομα του. Η πόλη έθρεψε το Λάμπο νέο Ολυμπιονίκη τεθρίππου δυό γενιές αργότερα. Ίσως ο Λάμπος θέλησε να μοιραστεί τη δόξα του βασιλιά που βάπτισε την πόλη του, μιμούμενος την παράδοση του ιπποτροφείν και νικάν του Φιλίππου Β’»[23].

2. Ο Λάμπος, ο Αγιογράφος των Αγράφων

Η επόμενη, χρονολογικά, μαρτυρία, αναφέρεται στον αγιογράφο «Κυρ Λάμπου του Νέστορα και της συμβίας του Βάσως», ο οποίος φιλοτέχνησε, γύρω στα 1570 - 1580 το Ναό του Αγίου Δημητρίου, που βρίσκεται στην περιοχή του παλιού Βασιλεσίου, κοντά στο χωριό Ραπτόπουλο, του σημερινού Δήμου Ασπροποτάμου του Νομού Ευρυτανίας, σύμφωνα με την παρακάτω επιγραφή που υπάρχει ακόμα στο τέμπλο του ναού: «ΑΝΙΣΤΟΡΗΘΗ Ο ΘΕΙΟΣ ΚΑΙ ΠΑΝΣΕΠΤΟΣ ΤΕΜΠΛΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΝΔΟΞΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΤΟΥ ΜΥΡΟΒΛΗΤΟΥ ΔΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΤΕ ΚΟΠΟΥ ΚΑΙ ΕΞΟΔΟΥ ΤΟΥ ΤΙΜΙΩΤΑΤΟΥ ΚΥΡ ΛΑΜΠΟΥ ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΜΒΙΑΣ ΤΟΥ ΒΑΣΩΣ ΔΙΑ ΜΝΗΜΗΝ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΤΩΝ, ΑΡΧΙΕΡΑΤΕΥΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΦΙΛΕΣΤΑΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ, ΙΕΡΑΤΕΥΟΝΤΟΣ ΔΕ ΤΟΥ ΔΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΡΙΖΟΥ. ’Ετει ΖΡΝΒ»[24]. Σχετική και επιβεβαιωτική αυτής της μαρτυρίας είναι και η μαρτυρία σύμφωνα με την οποία: «Το 1588 δρούσε καλλιτεχνικά στην περιοχή των Αγράφων ο ζωγράφος Δροσινός, γνωστός από επιγραφικές μαρτυρίες της μονής Ρεντίνας. Την ίδια εποχή δρούσε και ο Λάμπου, που δυο εικόνες του σώθηκαν στο μοναστήρι της Τατάρνας, η μια του αγίου Γεωργίου (1598) και η άλλη της γέννησης της Θεοτόκου (1602)]»[25].

Η αρχαιολόγος Σταυρούλα Σδρόλια, στην εργασία της με θέμα «Παραστάσεις κτητόρων στα μνημεία των Αγράφων», μας πληροφορεί ότι: «…Στους παραπάνω άρχοντες πρέπει να προστεθούν ο κυρ Λάμπος υιός του Διακουμή του Κλαδί (Ναό Κοιμήσεως 1646) και ο Δημήτριος από το Καροπλέσι (Μονή Σάικας 1641), οι οποίοι μνημονεύονται στις επιγραφές των τοιχογραφιών των παραπάνω μνημείων…»[26]. Εδώ έχουμε δυό «κυρ Λάμπους», ο ένας του Νέστορα και ο άλλος του «Διακουμή», που ζουν και δρουν, ο ένας ως αγιογράφος και ο άλλος ως «άρχοντας» - δωρητής (κτήτωρ μνημείων) στον ίδιο χώρο των Αγράφων και στην ίδια περίπου εποχή, πράγμα που δεν αποκλείει την ύπαρξη κάποιας συγγενικής σχέσης, αν όχι και την περίπτωση να πρόκειται για διαφορετικές αναφορές στο ίδιο πρόσωπο.

3. Ο παπα-Λάμπος στη Βέροια

Στην ιστοσελίδα «Βέροια. ‘Μητρόπολις’ της Μακεδονίας»[27], σε σχετική αναφορά στους «Οθωμανικούς χρόνους» και στη συγκεκριμένη ημερομηνία «29 Ιουνίου 7084 (1576)» βρίσκεται καταχωρημένο το κείμενο: «Ἔτους ζπβ´ ἔγινα ἐγώ, ὁ παπᾶ Λάμπος, διάκονος, Ἰουνίου κθ´ ἀπαραλάκτος τῶν ἁγίων καὶ πανευφήμων ἀποστόλ(ων) Πέτρου κ(αὶ) Παύλου καὶ ἐ/τελιόθεικα ἱερεὺς τῷ ἔ[τει]».

4. Ο Λάμπος Κωττούνιος στην Ιταλία

Κατά την ίδια περίπου περίοδο, «κατά τους οθωμανικούς χρόνους», και περί το 1600, όπως μας πληροφορεί ο Βασίλειος Α. Μυστακίδης στο άρθρο του, με τίτλο «Οι Κοττούνιοι», στο οποίο «παρουσιάζονται σημειώματα από χειρόγραφα του Μαρτίνου Κρουσίου σχετικά με τον Ιωάννη Κωττούνιο[28], καθώς και τους Άγγελο και Λάμπο Κωττούνιο…,»[29], που δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό που εξέδιδε «Ὁ ἐν Κωνσταντινουπόλει Ἑλληνικόςς Φιλολογικός Σύλλογος» από το 1911-1923[30]. Από άλλη πηγή αντλούμε την πληροφορία ότι τα αδέρφια Ιωάννης και Λάμπος Κωττούνιος, από το 1605 ήταν μαθητές στο Ελληνικό Γυμνάσιο Ρώμης, το οποίο είχε ιδρύσει το 1516 ο Ιάνος Λάσκαρις[31].

5. Ο Λάμπος του Γεωργίου από το Γομάτου

Στον ΠΑΝΔΕΚΤΗ του Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών βρίσκουμε το «Βεβαιωτικό και αποδεικτικό γράμμα του Θεσσαλονίκης Θεοδοσίου για τη διευθέτηση των διαφορών μεταξύ του Xιλανδαρίου και των Γεράκη του Στέριου και Λάμπου του Γεωργίου», που μας δίνει την παρακάτω πληροφορία: «O Γεράκης του Στέριου και ο Λάμπος του Γεωργίου, από το Γομάτου, βεβαίωσαν ενώπιον του Θεσσαλονίκης Θεοδοσίου ότι συμβιβάσθηκαν ως προς τις διαφορές που είχαν με το Xιλανδάρι και εισέπραξαν στο ακέραιο το ποσό που απαιτούσαν. Mε το παρόν, που εκδόθηκε σύμφωνα με την επιθυμία [τών Xιλανδαρινών], επικυρώνεται η εξόφληση του ποσού και πιστοποιείται η παραίτηση των Στέριου και Λάμπου από κάθε άλλη αξίωση. Yπογράφουν, ως μάρτυρες, ο Xρυσόγονος Mανουήλ Σερμπάνος και ο Θωμάς χ(ατζη)-Θ(ωμά) (;). Αρχ.: † Eνώπιον της ημών μετριότητος παραστάντες ό,τε Γεράκης του Στέριου»[32].

6. Ο Λάμπος των Δαρνακοχωριών

Ο Θανάσης Λάμπος, γιος του Θεολόγου Λάμπου και εγγονός του Θανάση Λάμπου, από τα Δαρνακοχώρια, του Δήμου Εμμανουήλ Παπάς του Νομού Σερρών, στέλεχος εμπορικής επιχείρησης στη Θεσσαλονίκη, σε μια τυχαία διαδικτυακή επαφή μας, με πληροφόρησε πως «Ακόμα και ο πατέρας μου (Θεολόγος Λάμπος), γεννηθείς το 1941 στον Εμ. Παπά Σερρών δεν είχε ιδέα για την προέλευση μας. Ο παππούς μου (Αθανάσιος Λάμπος) γεννήθηκε το 1903 και αυτός στο Εμ. Παπά Σερρών». Εκτιμά όμως πως  το επώνυμο Λάμπος υπάρχει και μάλιστα από πολύ παλιά στο χωριό του, τη Δοβίστα Σερρών, το οποίο ήταν και το χωριό του Φιλικού και οπλαρχηγού της επανάστασης του 1821 Εμμανουήλ Παπά (1772-1821)[33]. Ο Θανάσης Λάμπος είχε την καλοσύνη να μου δώσει μερικές ηλεκτρονικές διευθύνσεις για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το επώνυμο Λάμπος. Επισκέφτηκα αυτές τις ιστοσελίδες[34]. Πράγματι σε ένα κείμενο του Βασίλη Σ. Κάρτσιου, με τίτλο «Τα Επίθετα» βρίσκουμε την παρακάτω πληροφορία: «Επίσης, η Λάμπο και ο Λάμπος (Δοβιστιανό επίθετο), η Λασκαρίνα, ο Λεοντάρης (Σ.Σ.: Να υπενθυμίσουμε ότι ο πατέρας του Εμμανουήλ Παπά πριν χειροτονηθεί ονομαζόταν Λεοντάρης), η Μαργαρόνα, ο Μέρκος, ο Μητροφάνης, η Μποζή, ο Μποζήκις, ο Νέστορις, ο Παρούσης, ο Σάσκος, ο Σινάδης και Σινάδος και άλλα πολλά»[35].

7. Ο Λάμπος της Βοϊτσάς Ναυπακτίας

Ο Θανάσης Λάμπος ο γενάρχης των Λαμπαίων της Βοϊτσάς Ναυπακτίας, ο οποίος το 1750 περίπου φέρεται εγκαταστημένος στη Βοϊτσά[36], σημερινή Ελατόβρυση, που αποτελεί Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Αποδοτίας, της ορεινής Ναυπακτίας και σήμερα του Δήμου Ναυπάκτου.

 «Tο γραφικό χωριό Ελατόβρυση βρίσκεται στο βορειότερο τμήμα της ορεινής Ναυπακτίας σε υψόμετρο 800 – 900 μέτρα. Είναι κτισμένο ανάμεσα σε δύο ορμητικούς χειμάρρους, το ‘Φράγκο’ και την ‘Κόκκινη Μελίστα’ που ενώνονται βόρεια του χωριού μεταξύ τους και μετά με το ‘Βοτσαΐτικο ρέμα’ για να συναντήσουν ακόμη βορειότερα τον ποταμό Εύηνο ή ‘Φίδαρη’.

ΜΕΡΙΚΗ ΑΠΟΨΗ Τ56ΗΣ ΕΛΑΤΟΒΡΥΣΗΣ

Ο πληθυσμός του χωριού είναι 108 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Tο όνομα ‘Βοϊτσά’ (στον Πουκεβίλ Voïtza), δόθηκε στο χωριό Βαπό Σλάβους που είχαν εποικίσει την ευρύτερη περιοχή κατά το μεσαίωνα και σημαίνει, κατά πάσα πιθανότητα, ‘τόπος για βόδια’. Η ‘Βοϊτσά’ στις 09-09-1927 μετονομάστηκε σε Ελατόβρυση (ΦΕΚ 206/1927). Το νέο τοπωνύμιο οφείλεται στη Βρύση πηγής νερού που αναβλύζει από τη ρίζα ενός Ελάτου, η οποία βρίσκεται νοτιοανατολικά του χωριού. Η Ελατόβρυση μέχρι το 1914 υπήρξε πρωτεύουσα του τέως Δήμου Οφιονείας που περιελάμβανε τα εξής χωριά: Γρηγόρι, Κρυονέρια, Καλλονή, Κυδωνιά, Λεύκα (Μικρή Παλούκοβα), Μανδρινή (Μεγάλη Παλούκοβα) και Γραμμένη Οξυά. Ο Δήμος πήρε το όνομα του από τους Οφιονείς, φυλή των Αιτωλών, που κατοικούσαν στην περιοχή κατά την αρχαιότητα. Σήμερα αποτελεί Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Αποδοτίας»[37].

Ο Θανάσης Λάμπος, κατά την κρατούσα εκδοχή προέρχονταν από το Λάμποβο[38] της περιοχής Αργυροκάστρου. Ο Παπαδογεωργόπουλος μάλιστα, στην ήδη μνημονευθείσα μοναδική ιστορική μελέτη του υποστηρίζει την εκδοχή, ότι ο κυνηγημένος από τους κατακτητές Θανάσης, γιατί φόνευσε κάποιο τουρκαλβανό, επέλεξε, μετά από μεγάλη περιπλάνηση, ως ασφαλές το μακρινό καταφύγιό του τη Βοϊτσά, όπου και απόκτησε καινούργιο επώνυμο, το Λάμποβος, ως προερχόμενος από το Λάμποβο, το οποίο χάρη ευφωνίας κατάληξε στο Λάμπος[39].

Από το «ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΤΩΝ ΨΗΦΟΦΟΡΟΥΝΤΩΝ ΔΗΜΟΤΩΝ ΑΠΟΔΟΤΙΑΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΚΛΟΓΗΝ ΤΩΝ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΣ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ 1844», που δημοσιεύτηκε ένθετο στο φύλλο 101/2009 της εφημερίδας Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΕΚΙΩΤΙΣΣΑΣ, που εκδίδεται από το Σύλλογο Αμπελακιωτισσιωτών Ναυπάκτου, πληροφορούμαστε πως σ’ αυτές τις εκλογές ψήφισαν μεταξύ των άλλων και οι βοϊτσαϊτες Ιωάννης Λάμπος (16), Γεώργιος Λάμπος (17), Απόστολος Λάμπος (195) και Θανάσης Λάμπος (787), οι μεγαλοπαλουκοβίτες Κ. Αλεξ. Λάμπος (164), Δημήτριος Λάμπος (177) και Νικόλαος Λάμπος (411), αλλά και ο Χαράλαμπος Λαμπογιάννης από τη Ζελίστα (103).

8. Ο Λάμπος ο αρχιληστής

Στους βυζαντινούς χρόνους και ιδιαίτερα στους αιώνες της οθωμανικής σκλαβιάς, όσοι Έλληνες δεν άντεχαν την καταπίεση και τη βαριά φορολογία των βυζαντινών φεουδαρχών και στη συνέχεια των Τούρκων και των τουρκοκατζαμπάσηδων άφησαν τους κάμπους και ανέβηκαν στα βουνά, όπου σταδιακά διαμορφώθηκε η ελεύθερη, η ορεινή, η πραγματική, η ένοπλη Ελλάδα με κύτταρο τα Κλεφτοχώρια, η Ελευθεροχώρια, στα οποία άκμασε ο κοινοτισμός, ένας κοινοτικός τρόπος ζωής και ένα είδος τοπικής λαϊκής εξουσίας που ήταν ανεξάρτητη από την κεντρική εξουσία. Η σύγκρουση της ελεύθερης Ελλάδας με τους κατακτητές και τους κοτζαμπάσηδες ήταν ένα διαρκές πολεμικό συμβάν, μέχρι που ήρθε η ώρα του γεγονότος, του γενικού ξεσηκωμού για την εθνική απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τούρκικο ζυγό και για την κοινωνική απελευθέρωση των κολίγων από τους μεγαλογαιοοκτήμονες κοτζαμπάσηδες. Το στραπάτσο της γέννας της Νέας Ελλάδας, ήταν, εξαιτίας της εμπλοκής των «προστάτιδων δυνάμεων» και της ήττας του αστικού στοιχείου της επανάστασης από τους ξένους και τους ξενόδουλους κοτζαμπάσηδες, ένα μεγάλο σοκ για τους απλούς αγρότες αγωνιστές, που ήταν και η κύρια δύναμη της επανάστασης, όταν διαπίστωσαν πως η νέα εξουσία ήταν το ίδιο, αν όχι και περισσότερο εχθρική, απέναντί τους[40]. Τότε πολλοί αγωνιστές «βγήκαν και πάλι στο κλαρί» ενάντια στο γκουβέρνο και με τη γλώσσα των ένοπλων ασκεριών απαιτούσαν μια δίκαιη Πολιτεία, πότε συγκρουόμενοι με τα όργανα της τάξης και πότε επιτιθέμενοι ενάντια στους τσιφλικάδες. Αυτά τα άτακτα «ασκέρια» η επίσημη Πολιτεία τα βάφτισε ληστοσυμμορίες, αλλά οι ίδιοι πίστευαν, και όχι αδικαιολόγητα, πως συνεχίζουν τον αγώνα για μια δίκαιη κοινωνία, που έπρεπε να αποκαταστήσει τους ακτήμονες αγρότες με τη διανομή των τσιφλικιών, όπως έγινε και στις άλλες χώρες που έγινε αστική επανάσταση ενάντια στη φεουδαρχία. Ο Παπαδογεωργόπουλος, στο προαναφερθέν βιβλίο του, μας πληροφορεί πως στα χρόνια της επανάστασης και μετά την απελευθέρωση υπήρχαν πολλές οικογένειες Λαμπαίων στη Βοϊτσά και μας δίνει την πληροφορία για έναν τέτοιο Κλέφτη από τη Βοϊτσά, τον Αντώνη Λάμπο, που μετά την επανάσταση και επειδή διαφώνησε με το γκουβέρνο των κοτζαμπάσηδων, έγινε αρχιληστής επικεφαλής ενός ένοπλου σώματος που χτυπούσε τους συμβιβασμένους τσιφλικάδες στην περιοχή. Ο γνωστός ως Λαμπαντώνης, τελικά έπεσε σε ενέδρα των «εκκαθαριστικών σωμάτων» και οι «Αρχές» τον εκτέλεσαν «προς παραδειγματισμό» ενώπιον πλήθους κόσμου στη Ναύπακτο, παρουσία και της ίδιας της μάνας του, η οποία, όπως μας πληροφορεί ο ίδιος συγγραφέας τον αποχαιρέτισε με τη φράση «κουράγιο γιόκα μου, έτσι πεθαίνουν τα παλικάρια»[41]. Η Ελλάδα των «προστατών» και των κοτζαμπάσηδων άρχισε να τρώει τα παιδιά της…

9. Ο Λάμπος της Εξόδου του Μεσολογγίου

Υπάρχει ιστορική μαρτυρία για κάποιο Λάμπο που έπεσε στην Έξοδο του Μεσολογγίου, χωρίς να μας είναι γνωστά περισσότερα στοιχεία.

10. Ο Λάμπος της Παλούκοβας

ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΑΛΟΥΚΟΒΑΣ

Ο Χρήστος Κ. Ρέππας στο βιβλίο του, ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, παραθέτει ένα ιδιαίτερης ιστορικής αξίας έγγραφο, τη Διακύρηξη της "Συνέλευσης των Προκριτοδημογερόντων της Επαρχίας Κραβάρων", που έλαβε χώρα στις 24 Νοεμβρίου 1827 στη Μεγάλη Λομποτινά, σημερινή Άνω Χώρα και το υπογράφουν περισσότεροι από εκατόνπενήντα (150) δημογερόντες από σαράνταένα (41) χωριά, μεταξύ των οποίων οι Δημήτρης Αναγνώστης, ο Νικολάκης Αναγνώστης και ο Μήτρος Καντζόπουλος εκπρόσωποι της Βοϊτσάς και ο «μήτρος λάμπος» εκπρόσωπος της Μεγάλης Παλούκοβας. Ας δούμε μερικά αποσπάσματα αυτής της Διακύρηξης για να καταλάβουμε τις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες εκείνης της περιόδου:

· "Δια του παρόντος συμφωνητικού γράμματος δήλον γίνεται ότι επειδή εγνώσθη πραγματικώς εκ της πείρας όλων των κατοίκων της επαρχίας μας Κραβάρων, πόσην ζημίαν και βλάβην επροξένησεν πάντοτε και εις την πατρίδαν μας γενικώς και εις ένα έκαστο των κατοίκων μερικώς, η ασυμφωνία, αι φατρίαι και αι διαιρέσεις και τα πάθη και οποία κακά αποτελέσματα έφερον, δια τούτο συνελθόντες επ' αυτώ τούτω συμφέρον εις το χωρίον Μεγάλην Λομποτινάν,... εσύμφωνήσαμεν μεταξύ μας με ελευθέραν και απαραβίαστον θέλησιν... τα εξής:

· Να ρίψωμεν εις τον βυθόν της θάλασσας όλα τα μέχρι τούδε μεταξύ μας πάθη και να είμεθα ηνωμένοι του λοιπού με τον πλέον σφικτόν δεσμόν της Αδελφικής Αγάπης.

· Να σεβόμεθα τους Νόμους...

· Να μη περιπλεχθώμεν ποτέ εις τας μέχρι τούδε φατρίας των προκρίτων και των αποδεδειγμένων Σπουδάρχων της επαρχίας μας πολιτικών και στρατιωτικών...

· Εις καθε παρεμπίπτουσαν υπόθεσιν της πατρίδος μας να θυσιάζομεν κάθε ατομικόν μας συμφέρον και να προτιμώμεν το κοινόν συμφέρον.

· Εις κανένα αφ' όσους εστάθησαν μέχρι τούδε εις τα δημόσια επαγγέλματα της πατρίδος μας εκ των ονομαζομένων προκρίτων της επαρχίας μας..., συμποσουμένων εις πέντε ή έξι οικογενείας,... επειδή εις όλας τας περιστάσεις επεδείχθησαν αισχροκερδείς, άδικοι άρπαγες και τύραννοι της πατρίδος μας, κανένα λέγομεν από αυτούς όχι μόνον ούτε να εκλέξωμνε ημείς οι ίδιοι του λοιπού εις δημόσιον υπούργημα, ούτε να τους δεχθώμεν ποτέ αν άλλοι ήθελον ζητήσει να τους εκλέξωμεν...

· Να ζητήσωμεν ανυπερθέτως και να επιμείνωμεν εις το να δώσουν λογαριασμό ακριβή ο Κος Κωνσταντίνος Ξύδης και οι κληρονόμοι του Αντωνίου Καναβού, των όσα δοσίματα και χαράτζια εσύναζαν από τους κατοίκους και όσαν ήθελον εύγει εις βάρος των και τα κατακρατούν, να επιμείνωμεν εις το να υποχρεωθούν να τα πληρώσουν απροφασίστως και να επιστραφούν εις τους κατοίκους.

· Ούτε να αδικώμεν οι ίδιοι ημείς τους συμπατριώτες μας, και μάλιστα τους δυστυχέστερους, ούτε να αφήνωμεν να τους αδικεί κανείς εκ των εγχωρίων μας ή εξ οποίων δήποτε άλλων, αλλά να τους υπερασπιζώμεθα με την μεγαλυτέραν ειλικρίνειαν και προσπάθειαν...

· Να προθυμοποιηθώμεν δια την ταχείαν σύστασιν σχολέιων...προς εκπαίδευσιν της νεολαίας και όχι μόνο να συνεισφέρομεν και οι ίδιοι χρηματικώς..., αλλά και να παρακινήσωμεν όλους τους εγχωρίους μας και λοιπούς εις το να συνεισφέρουν επι τω σκοπώ αυτώ...

· Να λάβωμεν μέτρα δραστήρια δια..., την καλήν και τιμίαν διαγωγήν των εν τοις Μοναστηρίοις πατέρων και να υποχρεώσωμεν τόσον τα Μοναστήρια ωσάν και τους εν αυτοίς πατέρες να συνεισφέρουν και χρηματικώς και δια των προϊόντων των δια την σύστασιν των σχολέιων...

· Εαν κανείς από ημάς... ήθελεν περιπλεχθεί πάλιν εις φατρίας και διαιρέσεις... και ήθελε παραβή εις το παραμικρόν τας συμφωνίας μας αυτάς, τον τοιούτον όχι μόνον να τον κηρύττομεν άτιμον και εχθρόν της πίστεως και της πατρίδος αλλά και προδότην των κοινών συνφερόντων"[42].

Η Μεγάλη Παλούκοβα, «βρίσκεται σχεδόν στους πρόποδες του όρους Οξυάς, σε υψόμετρο περί τα 760μ. και έδαφος αργυλώδες. Κατοικείται από 79 κατοίκους (απογραφή 2001). Είναι μια από τις πιο απομονωμένες κοινότητες του Δήμου Αποδοτίας. Βόρεια του χωριού υπάρχει δάσος από έλατα και δρυς. Δια Π.Δ./τος το χωριό μετονομάστηκε από Μεγάλη Παλούκοβα σε «Μανδρινή» τό έτος 1925. Το όνομα του χωριού προέρχεται από το μάνδρα - μαντρί δηλαδή ποιμενοστάσιο, λόγω της αυξημένης κτηνοτροφίας στην περιοχή. Ή Μεγάλη Παλούκοβα πότε ακριβώς έκατοικήθη, δέν μπορούμε νά τό προσδιορίσουμε, ούτε από πού κατάγονταν οί πρώτοι κάτοικοι. Πάντως κατά το 1715 όταν οί Τούρκοι έξεδίωξαν τους Ενετούς βάσει συμφωνίας άπό τήν Πελοπόννησο, έγινε ή πλέον χειρότερη σφαγή άπό τους Τούρκους αμέσως μετά τήν κατάληψη της Πελοποννήσου, επειδή οί χριστιανοί χαρακτηρίστηκαν ώς φιλοενετοί λόγω του χριστιανισμού. Κατά την ίδια χρονολογία περίπου έπεσε καί πανώλη στην Πελοπόννησο και ερημώθηκαν πολλές περιοχές. Οι κάτοικοι της Πελοποννήσου για τους ανωτέρω λόγους αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν σε διάφορα μέρη της Ελλάδος: Μικρά Ασία, Νήσους Αιγαίου, Ήπειρο, Στερεά Ελλάδα και Θράκη. Τότε φαίνεται έφυγαν και οι πρώτοι κάτοικοι τής Μεγάλης Παλούκοβας από την Πελοπόννησο και κατά πάσα πιθανότητα από το χωριό Παλούκι της Ηλείας. Από τό όνομα Παλούκι τού χωριού τους πήραν το όνομα Παλουκοβίτες»[43].

Παραθέτω μιά σημαντική μαρτυρία, του Γιώργου Λάμπου του Παναγιώτη, που έλαβα με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο στις 12 Αυγούστου 2008, για το Λαμαπαίικο της Παλούκοβας και τη διασπορά του. "Ο πατέρας μου γεννήθηκε στον Αϊ Γιωργη, ένα χωριό έξω από το Ευρύχωροι και έχει έναν αδελφό τον Βασίλη. Ο πάππους μου Γεώργιος Λάμπος ήταν παπάς στο Περιθώρι (τον έλεγαν Παπακόκκινο επειδή ήταν κοκκινομάλλης). Ρωτώντας τους για την καταγωγή μας μου έχουν πει, ότι ο παππούς μου ήταν από την Άνω Παλούκοβα της ορεινής Ναυπακτίας και ότι είχε άλλα 8 αδέλφια. Είχε γεννηθεί στα τέλη της δεκαετίας του 1890".

11. Οι Λαμπαίοι της "Λαμποτινάς"

Σε ολόκληρη την ελληνική επαρχία συνηθίζεται μια τοποθεσία που πρωτοκατοικήθηκε από μια οικογένεια, ή να κατοικείται από πολλές οικογένειες με το ίδιο επώνυμο, το επώνυμο αυτό να γίνεται και τοπωνύμιο. Στην περίπτωσή μας συναντάμε ένα οικισμό στα σύνορα ορεινής Τριχωνίδας και Ναυπακτίας, στον οποίο κατοικούν κατά πλειοψηφία οικογένειες με το επώνυμο Λάμπος να είναι γνωστός ως Λαμπαίικα. Φαίνεται πως κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβαίνει και με το τοπωνύμιο Λομπτινά, Μεγάλη και Μικρή, όπως λέγονταν μέχρι πρόσφατα η Άνω και η Κάτω Χώρα. Αυτό ισχυρίζεται ο Χαράλαμπος Δ. Χαραλαμπόπουλος σε επιφυλλίδα της εφημερίδας ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΚΗ. Συγκεκριμένα γράφει: "Στη Ναυπακτία συναντιέται συχνότατα το επώνυμο Λάμπος. Ίσως το Λομποτινά να προκύπτει από το ονοματεπώνυμο Λάμπος Ντίνος = Λαμποντίνος. Ο τύπος "στ' Λαμποντίν" μπορεί να εξελιχθεί σε Λαμποτινά και με χείλωση του α σε Λομποτινά κατά τα ανωτέρω. Φαίνεται λοιπόν ότι ήταν λάθος η μετονομασία των χωριών Μεγάλη Λομποτινά και Μικρή Λομποτινά σε Άνω και Κάτω Χώρα... Πιστεύουμε ότι ο τύπος Λαμποτινά είναι πιό ενδεδειγμένος. Συνδέεται άμεσα με τη λέξη Λάμπω και δείχνει το λαμπρό παρελθόν της"[44]. Προφανώς ο επιφυλλιδογράφος της Ναυπακτιακής γνωρίζει ότι εκεί έζησαν κι' ίσως να ζουν ακόμα οικογένειες με το επώνυμο Λάμπος, ή τουλάχιστον ότι εκεί έζησε ο Ντίνος Λάμπος, ο οποίος θα πρέπει να ήταν γνωστός στην ευρύτερη περιοχή, σε βαθμό μάλιστα που η τοποθεσία να γίνεται γνωστή μέσω του ονόματός του.

12. Οι Λαμπαίοι του Διασελακίου και του Δήμου Θέρμου

ΤΟ ΔΙΑΣΕΛΑΚΙ ΑΠΟ ΜΑΚΡΙΑ

«Το Διασελλάκι είναι κτισμένο στους πρόποδες, του βουνού Ανεμύτση. Θαρρεί κανείς πως μετά βίας συγκρατείται στην απότομη πλαγιά. Το Διασελλάκι βρίσκεται στη Δυτική πλευρά της πρώην επαρχίας Ναυπακτίας. Έχει υψόμετρο 740 μέτρα. Στα πόδια του χωριού κυλάει τα νερά του ο Φίδαρης (Εύηνος) ποταμός ο οποίος χωρίζει την πρώην επαρχία Τριχωνίδας από την πρώην Ναυπακτίας. Είναι κτισμένο στη νότια πλευρά του Ανεμύτση και μάλιστα η μία άκρη του χωριού φαίνεται πως είναι κτισμένη πάνω σε εξώστη, καθώς μια μικρή προεξοχή του Ανεμύτση προχωρεί περισσότερο προς το νότο. Το Δημοτικό Διαμέρισμα Διασελλακίου συνορεύει Ν. Ανατολικά με το Δημοτικό Διαμέρισμα Αχλαδοκάστρου, Β. Ανατολικά με το Δημοτικό Διαμέρισμα του Πέρκου. Ο δε Εύηνος το χωρίζει Δυτικά και Νοτίως από τα Δημοτικά Διαμερίσματα Κόνισκας και Ανω Χρυσοβίτσας»[45].

Σύμφωνα με πληροφορίες, που είχε την καλοσύνη να μου στείλει ο Διασελλακιώτης Βαγγέλης Λάμπος που ζει και εργάζεται σην Αθήνα, (http://diaselakiotis.blogspot.com), οι πρώτοι Λαμπαίοι που εγκαταστάθηκαν στο Διασελλάκι προέρχονταν από χωριά της ορεινής Ναυπακτίας. Το δικό του γενεαλογικό δέντρο, όπως ο ίδιος το αποδίδει, με ένα ιδιόχειρο πίνακα, που αναλύεται παρακάτω, ξεκινάει από το 1810-1820, όταν ο Βασίλης Λάμπος, από την Καστανιά Ναυπακτίας, εγκαταστάθηκε στο Διασελλάκι.

13. Γενεαλογικό Δέντρο των Λαμπαίων του Διασελλακίου

1 Βασίλης Λάμπος (έφτασε στο Διασελλάκι μεταξύ 1810-1820)

2. Ο Βασίλης έκανε ένα γιό τον Αποστόλη.

3. Ο Αποστόλης έκανε δυό γιούς, το Γιάννη και τον Κώστα.

3α. Ο Γιάννης έκανε τρεις γιούς, από τους οποίους ο ένας εγκαταστάθηκε στη Λειβαδιά, ο δεύτερος στη Θήβα και ο τρίτος, ο Βασίλης απόκτησε ένα γιό τον Γιάννη, ο γιός του οποίου είναι παπάς στο Θέρμο.

3β. Ο Κώστας απόκτησε επτά γιούς με την παρακάτω σειρά.

3β1. Ο Παναγιώτης Λάμπος, μετανάστεψε στην Αμερική, όπου απόκτησε ένα γιό, τον Ντίνο, για τον οποίο γνωρίζουμε μόνο ότι έγινε μεγαλοδικηγόρος στη Νέα Υόρκη.

3β2. Ο Νίκος Λάμπος, μετανάστεψε στην Αμερική.

3β3. Ο Αλέξης Λάμπος, πέθανε νέος στο χωριό.

3β4. Ο Γιώργης Λάμπος , σκοτώθηκε στον πόλεμο το 1940.

3β5. Ο Βασίλης Λάμπος, απόκτησε τρεις γιούς:

3β5α. Ο Γιάννης Λάμπος, απόκτησε πέντε γιούς, τον Φάνη, τον Γιώργο, το Βασίλη, το Λεωνίδα και τον Κώστα

3β5β. Ο Κώστας Λάμπος, μετανάστευσε στην Αμερική και απόκτησε τρεις γιούς, το Βασίλη, το Νίκο και τον Πάνο.

3β5γ. Ο Αντώνης Λάμπος απόκτησε τον Βασίλη Λάμπο που ζει στην Αθήνα.

3β6.Ο Αποστόλης Λάμπος μεταδημότευσε στον Πέρκο και απόκτησε δυό γιούς τον Κώστα και το Σπύρο. Ο Κώστας απόκτησε τον Αποστόλη και το Νίκο. Ο Σπύρος εγκαταστάθηκε στο Βραχάτι.

3β7. Ο Αριστείδης Λάμπος απόκτησε τέσσερις γιούς, τον Κώστα, (τον πατέρα του Βαγγέλη Λάμπου του «Διασελλακιώτη), τον Αποστόλη, τον Γιώργο και τον Αλέκο.

14. Οι Λαμποπούλες από τη Λακωνία αιχμάλωτες του Ιμπραήμ

Ο Γιάννης Ρουμελιώτης, σε μια ιστορική έρευνά του με τίτλο «Οι Μπραημικές επιδρομές στη Λακωνία (1825-1826)», μας πληροφορεί πως: «Για τις Μπραήμικες αυτές επιδρομές, που έμειναν στην ιστορία σαν σύμβουλο της βαρβαρότητας, δεν γνωρίζουμε ακριβώς τον αριθμό των αιχμαλωτισθέντων. Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους σώζονται τρεις καταστάσεις Λακώνων αιχμαλώτων» και στη συνέχεια αναφέρει πως από το χωριά Νιάτα μεταξύ των άλλων αιχμαλωτίστηκαν και οι «…260.Γεωργούλα θυγ. Αθανασίου Λάμπου, χρονών 20, 261.Παναγιώτα θυγ. Δημητρίου Λάμπου, χρονών 12…»[46].

15. Ο Λάμπος της Επιδαύρου

Στα Μητρώα αρένων του χωριού Απιδιά της περιοχής Επιδαύρου, φέρεται γεννηθείς το 1881 ο Παναγιώτης Λάμπος του Δημητρίου[47].

16. Ο Λάμπος στο ποντιακό θέατρο και τραγούδι

Από την ιστοσελίδα του Συλλόγου των Ποντίων της Σταυρούπολης Θεσσαλονίκης «ΑΚΡΙΤΕΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ», αντλούμε την πληροφορία για την ύπαρξη του ονόματος Λάμπος στον Πόντο. Συγκεκριμένα Λάμπος ήταν το όνομα ή το επώνυμο ενός από τα πρόσωπα του θεατρικού έργου «Ο Τελευταίον τον χορόν», «το οποίο αναφέρεται στην ιστορική μνήμη μιας μεγάλης μερίδας του λαού μας, (του Ποντιακού Ελληνισμού) και τις δύσκολες στιγμές που πέρασε σ’ όλη την διάρκεια του ξεριζωμού του από τις εστίες του και της μετεγκατάστασης του στην Ελλάδα»[48], το οποίο ανέβασε ο «ΠΟΝΤΙΑΚΟΣ ΘΙΑΣΟΣ» και τον Λάμπο τον υποδύθηκε ο Γιάννης Γεωργιάδης.

Από άλλη επίσης ποντιακή ιστοσελίδα πληροφορούμαστε για το πολύ γνωστό τραγούδι με τίτλο: «Ο Λάμπον ο κεμεντζετσής με τα πολλά παιδία επέρεν την παρέαν ατ' κ' ερούξεν σα χωρία...»[49]. Στη συγκεκριμένη ιστοσελίδα, είναι καταχωρημένες οι παρακάτω σχετικές με το Λυράρη Λάμπο και το ομώνυμο τραγούδι, πληροφορίες:

«Ένας από τους ξεχασμένους μεγάλους λυράρηδες, που δεν τον αναφέρει ούτε ο Στάθης Ευσταθιάδης στο μνημειώδες έργο του 'Τα τραγούδια του ποντιακού λαού', είναι ο Χαράλαμπος Συμεωνίδης, γνωστότερος ως ο Λάμπον ο κεμεντζετσής, από την συνοικία Νέα Πύλη (Ντρέβενο) της Αξιούπολης Κιλκίς, οι νέοι του οποίου, για πολλά χρόνια, τραγουδούσαν: Ο Λάμπον ο κεμεντζετσής με τα πολλά παιδία επέρεν την παρέαν ατ' κ' ερούξεν σα χωρία...». Ο λυράρης Λάμπος ήταν πρόσφυγας της πρώτης γενιάς. Γεννήθηκε το 1923 στο χωριό 'Ατλαρ του Καυκάσου και ήρθε με την οικογένεια του στην Ελλάδα όταν ήταν μικρό παιδί. Το επάγγελμα του ήταν σιδεράς, άλλα από μικρός έμαθε να παίζει λύρα κοντά στο συγχωριανό του Θανάση Χαρονίδη. Κατά την διάρκεια του εμφύλιου πολέμου (1946-1949), η οικογένεια του, αποτελούμενη από την μάνα του Ανάστα και τα αδέλφια του Κώστα, Αναστασία, Ελένη, Ευγενία και Σπύρο, υποχρεώθηκε να κατέβει μέσα στην Αξιούπολη. Για ένα διάστημα εργάστηκε στην τοποθέτηση σιδηροδρομικών γραμμών στους τότε Σιδηρόδρομους του Ελληνικού Κράτους (τον σημερινό ΟΣΕ).

Πολύ γρήγορα, η φήμη του Λάμπου σαν καλού λυράρη έφτασε και σε αρκετά μακρινά μέρη, όπου πήγαινε και έπαιζε σε διάφορες οικογενειακές και άλλες εκδηλώσεις. Παράλληλα εργαζόταν σαν σιδεράς, γιατί, στο μεταξύ, είχε παντρευτεί την πόντια, πρόσφυγα από την Ρωσία Ραχήλ, με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά.

Το παίξιμο του και το τραγούδι του ήταν καθαρά παραδοσιακά και μάλιστα η στάση του κορμού του και του κεφαλιού του είχε μεγάλη ομοιότητα με του Γώγου Πετρίδη και των άλλων γνωστών παραδοσιακών λυράρηδων. Με τον Γώγο έμοιαζε λίγο και στην εμφάνιση. Όταν, αμέσως μετά τον εμφύλιο, ο Γώγος έπαιξε στην Αξιούπολη, πολύ κοντά του και δίπλα στους επίσημους, που τον είχαν περικυκλωμένο , βρισκόταν και ο Λάμπος Συμεωνίδης. Ο Λάμπος Συμεωνίδης υπήρξε δραστήριο κοινωνικό στέλεχος της Αξιούπολης , στον Δήμο της οποίας εκλέχτηκε επανειλημμένως δημοτικός σύμβουλος και Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου. Ήταν πρωτεργάτης και ιδρυτής του Συλλόγου Ποντίων Αξιούπολης, του οποίου διατέλεσε και Αντιπρόεδρος.

Ο Κωστής Κεσίδης, Πρόεδρος επί πολλά χρόνια του Συλλόγου Ποντίων Αξιούπολης, είπε για τον Λάμπο: «Τη λύρα την αγαπούσε με πάθος. Ήταν η ζωή του. Στις παρέες του ήταν πάντα ευχάριστος. Με το τραγούδι ο Λάμπον σκορπούσε το κέφι και τη χαρά. Ο Λάμπος Συμεωνίδης πέθανε στις 2 Γενάρη του 1981, σε ηλικία 57 χρόνων»[50].

17. Ο Λάμπος της Μαριούπολης Ουκρανίας

Από τη ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ πληροφορούμαστε για τον «Κώστα Τοπχαρά, το πλήρες όνεμαν τ’ οποίου εν Γιάγκος Λάμπου Κανονίδης - Τοπχαράς) έτον γνωστός ποιητής-σατιρικός (1889 - 1938) υπό τα ψευδώνυμα Δάμων Εριστέας Ανατολίτης, Μαχαράνον. Έγνε γνωστός επειδή δούλευεν σην πιο τρανήν εφημερίδαν τςΕΣΣΔ την "Κομυνιςτις" η οποία έτον ο πιο τρανός ελληνοσοβιετ' εκδοτικός οικός με έδρα τ' Ροστόβ. Στον "Κομυνιστι" έτον από τ' βασικότερα στελέχη ση δεκαετίαν του 1930. Εχ' γράψ' πολλά έργαν τα οποία εν επηρεασμένα απ' τον σοσιαλισμόν. Εχ' επίσης γραψ' κ' τη "Γραμματική της Πονταικής διαλέκτου"[51].

18. Ο Λάμπος της Διασποράς

Από το σύγχρονο έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, αλλά και από το Διαδίκτυο πληροφορούμαστε πως το όνομα Λάμπος, τόσο ως όνομα όσο και ως επίθετο, το συναντάμε σε ολόκληρο τον πλανήτη. Ακόμα και στην Ιαπωνία βρίσκεται, σύμφωνα με ένα εύρημα στο Διαδίκτυο, κάποιος Λάμπος. Παραθέτω εδώ ενδεικτικά μερικά από τα ευρήματα:

· α. Κάποιος Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για την Αφρική, λέγονταν Ντέϊβιντ Λάμπος.

· β. Κορυφαίος πολιτικός της Σερβίας, αντιπρόεδρος της πρώτης κυβέρνησης Κοστούνιτσα και στη συνέχεια πολιτικός αντίπαλός του, λέγεται Μίρολιουμπ Λάμπους.

· γ. Ο Βούλγαρος υφυπουργός εξωτερικών που υπόγραψε την ελληνοβουλγαρική συμφωνία για τη διάνοιξη της συνοριακής διάβασης μεταξύ Κυπρίνου και Ιβάϊλοβγκραντ το 2006, λέγεται Λάμπος Κουτσούκωφ.

· δ. Στις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής υπάρχουν πολλοί, άλλοι γνωστοί, η παρουσία των οποίων είναι καταγραμμένη στο Διαδίκτυο και άλλοι άγνωστοι η παρουσία των οποίων βεβαιώνεται από διάφορες άλλες πηγές και μαρτυρίες, με το επώνυμο Λάμπος. Κάποιοι είναι βεβαιωμένα απόγονοι του Θανάση Λάμπου του Βοϊτσιαϊτη και πολλοί είναι απόγονοι Λαμπαίων από τα ιστορικά Κράβαρα της ορεινής Ναυπακτίας. Κάποιοι Λαμπαίοι στην Αμερική προέρχονται από την περιοχή της Καλαμάτας, μεταξύ των οποίων και ένας γνωστός μουσικός-τραγουδιστής, ο Jim Lampos, με τον οποίο επικοινωνούσε ο γιός μου, ο Δημήτρης μέχρι πριν μερικά χρόνια, που ζει στη Νέα Υόρκη. Προφανώς υπάρχουν και άλλοι προερχόμενοι από άλλα μέρη της Ελλάδας και όχι μόνο.

19. Το επώνυμο Λάμπος στην εσωτερική Διασπορά

Το συναντάμε πολύ συχνά στην Αιτωλοακαρνανία, κύρια στην ορεινή Ναυπακτία, στην ορεινή Τριχωνίδα, στη Μακρυνεία και στο Μεσολόγγι. Στην Πελοπόννησο το συναντάμε στην Καλαμάτα όπου και η γνωστή οικογενειακή επιχείρηση με την επωνυμία «ΠΑΣΤΕΛΙ ΛΑΜΠΟΥ», αλλά και στην Αχαΐα, στην Ηλεία και στην Αρκαδία. Στη Στερεά Ελλάδα, πέρα από την Αιτωλοακαρνανία το συναντάμε επίσης στη Λειβαδιά και στη Λαμία.

20. Οι Λαμπαίοι στην Αχαΐα

Στην Πάτρα έχουν εγκατασταθεί πολλοί Λαμπαίοι από την ορεινή Ναυπακτία. Γνωστή σ' εμένα είναι η ύπαρξη των παιδιών του Σωτήρη Λάμπου από τη Βοϊτσά. Η Διαμαντούλα Λάμπου του Παναγιώτη, που εργάζεται και ζει στην Πάτρα, με πληροφορεί, με E-mail από 12.03.2009, πως η οικογένειά της κατάγεται από την Κερέσοβα (Κερασιά), μικρό χωριό του Δήμου Αροανίας του νομού Αχαΐας, χωρίς να υπάρχει στην οικογενειακή της παράδοση η πληροφορία ότι προέρχονται από κάποια άλλη περιοχή της χώρας. Επίσης μας πληροφορεί πως στην Πάτρα ζει συντοπίτης της, αλλά από άλλο χωριό, χωρίς ωστόσο να είναι συγγενείς, με το όνομα Κώστας Λάμπος. Μια σύντομη ματιά στο Ιντερνέτ με αναζήτηση στο Λάμπος, μας δίνει 11.100 απαντήσεις και πολλές πληροφορίες για εκατοντάδες επιστήμονες, καλλιτέχνες, επιχειρηματίες, στελέχη επιχειρήσεων και απλούς ανθρώπους που δραστηριοποιούνται σ’ ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο και φέρουν την επωνυμία Λάμπος, ή Λάμπου.

21. Το λάμπος της Λάμπειας και τα Λάμπεια όρη

«Η Αχαΐα, η Ηλεία και η Αρκαδία συναντιούνται στις πλαγιές του. Η Άρτεμης, ο Παν και ο Ηρακλής περπάτησαν τα δάση του. Η Φύση τον προίκισε με πυκνές φυλλωσιές, ρεματιές, γάργαρα νερά και ψηλές βουνοκορφές»[52]. Ο λόγος για τα Λάμπεια Όρη της βορειοκεντρικής Πελοποννήσου, «στους πρόποδες των οποίων, σκαρφαλωμένη στα 850 μέτρα, βρίσκεται η όμορφη Δίβρη ή Λάμπεια…»[53].

22. «Λάμπου Μύλοι», στη Μυτιλήνη.

«Παράθυρο στον Μεσαίωνα τούτο το κομμάτι γης: ήχοι από πέταλα αλόγων ιπποτών στα καλντερίμια, με τις φρεσκογυαλισμένες τους αρματωσιές να λαμπυρίζουν κάτω απ' τον ήλιο που βουλιάζει στη θάλασσα την ατέλειωτη απ’ το Κάστρο, και με τις κυράδες, σκαρφαλωμένες στα πέτρινα μπαλκόνια των σπιτιών, προσμένοντας τον καλό τους, τραγουδώντας δίστιχα ερωτικά… Και πάλι η διαδρομή μας έχει αφετηρία την Μυτιλήνη. Ακολουθώντας την δυτική έξοδο της πόλης, μέσω της εθνικής οδού στο 16ο Km φθάνουμε στο χωριό Λάμπου Μύλοι, χτισμένο στους πρόποδες καταπράσινης δασικής έκτασης»[54].

Πρόκειται για ένα οικισμό σε μια χρυσοπράσινη λιόφυτη περιοχή που βρίσκεται, εκεί κάπου στην κορυφή του τόξου του κόλπου της Γέρας, στα μισά περίπου του δρόμου μεταξύ Μυτιλήνης και Καλλονής.

23. Οι Λαμπαίοι της Ίμβρου

Από τον εκλογικό κατάλογο για την ανάδειξη του Κοινοτικού Συμβουλίου της Κοινότητας Γλυκύ Ίμβρου στις εκλογές της 29 Μαρτίου 2009 πληροφορούμαστε πως ψήφισαν οι Λάμπος Ιωάννης του Νικολάου, Λάμπου Ελένη του Ιωάννη και Λάμπου Κυριακή του Αγγέλου. Η πληροφορία μιλάει για τουλάχιστον τρεις οικογένειες με το επώνυμο Λάμπος, δηλαδή του Νικολάου, του Ιωάννη και του Αγγέλου Λάμπου και προφανώς πρόκειται για παλιές οικογένειες, γιατί είναι κάπως δύσκολο να υποθέσουμε πως πρόκειται για νέες μετοικίσεις στην Ίμβρο με το καθεστώς που ισχύει στο Νησί.

24. Οι Λαμπαίοι του Πλάτανου Ναυπακτίας

Στα Πρακτικά της Εκκλησιαστικής Επιτροπής Πλατάνου Ναυπακτίας, που δημοσιεύονται στο Φύλλο 412 της 15^ης Ιουλίου 1933 της Εφημερίδας «ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ», αναφέρονται τουλάχιστον πέντε που φέρουν την επωνυμία Λάμπος. Συγκεκριμένα αναφέρονται οι Αντώνης, Ηλίας, Γεώργιος, Αντώνης και Αλέξης Λάμπος, πράγμα που δηλώνει την ύπαρξη και στον Πλάτανο περισσότερων οικογενειών και από μακρού χρόνου. Η εφημερίδα ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ, στο φύλλο της 20 Οκτωβρίου 1952 παρουσιάζει σε εκτενέστατη ανταπόκριση την ιστορία του επιλοχία Αντώνη Λάμπου από τον Πλάτανο Ναυπακτίας, που δραπέτευσε από αλβανικό στρατόπεδο Ελλήνων αιχμαλώτων από τον εμφύλιο πόλεμο.

5. ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΛΑΜΠΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ

5.1.: Ο Λάμπος του Γεώργιου Βιζυηνού, (Ο Σοφιανός)

(Τῇ φιλοστοργοτάτη μητρί, διηγησαμένῃ / τὴν Ἑλληνικὴν ταύτην παράδοσιν). / Ὡσὰν τὴν ἄπιστη γυναίκ' ἄλλο κακὸ / δεν ἔγεινε στὴν γῆ στὴν οἰκουμένη! / Τὸν ἄνδρα της ἀφήνει, τὸ ἀφεντικό, / καὶ μὲ τὸν Λάμπο, εἶν' ἐρωτευμένη. / Καί, τὴν ἀλήθει' ἂν θέλῃς, ἀπ' ἀναποδι! / Ἕν' ἄλλο δοῦλο ἔχ' ἀφέντη στὴν καρδιά / μὰ εἶν' αὐτὸς ἐντροπαλὸ κοπέλι. / Δὲν 'ξεύρει τὸ κακό, ἢ δὲν τὸ θέλει.

..............................................................

Ἀφέντης μὲ τὸ πόδι του τὴν γῆ χτυπᾷ− / «Καλὰ τὸ ὑπωπτεύθηκ' ἡ καρδιά μου! / Γιὰ σένα μόνον ἔχει 'μάτια χαρωπά, / μἆναι δειλὸς ἢ δύστροπος 'μπροστά μου− / Ὁ Λάμπος! 'Τόλμησε καὶ σοὖπε κἄτι τι; / Ὁ Διάβολός του τοῦ τὸ 'σφύριξε στ' αὐτί! / Στὰ σίδερα νὰ κρατηθῇ προστάζω! / Ταχιὰ κ' ἐμπρός σου, σὰν σκυλί, τὸν σφάζω!»

Σὰν εἶδε πῶς τὸν φταίστην ἔχ' ὑποπτευθῇ, / μιὰ μαχαιριὰ τῆς ἦλθε στὸ πλεμμόνι! / Καὶ τἄχασε! Καὶ δὲν 'μπορεῖ ν' ἀποκριθῇ− / Μά, ἦταν βλέπεις μιὰ στιγμούλα μόνη! / Κατόπι 'πῆρε θάρρος· 'πῆρ' ἀδιαντροπιά− / «Ὁ Λάμπος, καὶ ὁ Λάμπος κάθε ὥρα πιά! / (μὲ ὠργισμένην ὄψη τοῦ φωνάζει.)

Δὲν 'ξεύρ' ὁ Χριστιανὸς τί σὲ πειράζει! / «Ἀλήθεια πῶς δὲν εἶν' ἀπὸ τοὺς εὐγενεῖς, / κ' ἔχει χονδρούς, ἀπελεκήτους τρόπους. / Μὰ ἔχ' ὁ Λάμπος μιὰ καρδιά, ὡσὰν κανεὶς / ἀπ' ὅλους τοὺς ἀρχοντικοὺς ἀνθρώπους. / Ὁ ἄλλος, σ' εἶπα. Ὁ καλός σου Σοφιανός! / Σὰν τὸ βαρὺ ποτάμι τρέχει σιγανός·/ κ' εἶν' ἀρετὴ ἀπ' ἔξ' ὅλως διόλου, / μὰ ἔχ' ἐντός του μιὰ ψυχὴ Διαβόλου!»

....................................................................................

Ἀφέντης, ποῦ τὸν βλέπει καὶ γοργοπατᾷ, / τὰ ἴδια του τὰ 'μάτια δὲν πιστεύει. / Ἀρπάζ', ἀνοίγει τὸ σακκοῦλι ποῦ βαστᾷ, / καὶ βλέπει τρομαγμένος τί συνέβη! / «Πῶς ἦλθες 'πίσω, τοῦ φωνάζει, Σατανά, / μὲ τέτοιο κρῖμα, ποῦ τὸ πρῶτο ξεπερνᾷ; / Σὲ στέλνω νὰ σφαχθῇς, κ' ἔρχεσαι πάλι, / μὲσ' στὸν τρουβὰ τοῦ Λάμπου τὸ κεφάλι;»

..........................................................................

«Ἔτσι νὰ πέσῃ μοναχός του νὰ φθαρῇ, / ὅποιος τὸν λάκκο γιὰ τοὺς ἄλλους σκάφτει! / Θεὸς φυλάγει τὴν καρδιὰ τὴν καθαρή, / τὴν ἔνοχη− τὸ κρῖμα τήνε χάφτει! / Σοφία, ἔλα, σχώρεσ' ἕνα δυστυχῆ, / π' ἀρχίζει τώρα πρῶτο νὰ 'ξαναὐτυχῇ! / Ἐδῶ 'ναι, βλέπω, τοῦ Θεοῦ τὸ χέρι− / Ἐσὺ θὰ γείνῃς τὸ πιστό μου ταῖρι!»[55].

5.2.: Το «πράσινο λάμπος» του Κώστα Καρυωτάκη, (ΟΔιάκος)[56]:

«Μέρα τ' Απρίλη. / Πράσινο λάμπος, / γελούσε ο κάμπος / με το τριφύλλι / Ως την εφίλει / το πρωινό θάμπος, / η φύση σάμπως / γλυκά να ομίλει. / Εκελαδούσαν / πουλιά, πετώντας / όλο πιο πάνω/. Τ' άνθη ευωδιούσαν. / Κι είπε απορώντας: / «Πώς να πεθάνω;»

5.3. Το επικό ποίημά «Ο Λάμπος» του Γιώργου Κοστοπράβ[57]

Η εφημερίδα ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ της 09.11.2003 δημοσιεύει ένα μικρό αφιέρωμα στο συγγραφέα Γιώργο Κοστοπράβ, με τίτλο «Ο Έλληνας επαναστάτης ποιητής της Αζοφικής»[58], από το οποίο πληροφορούμαστε την ύπαρξη του επικού ποιήματός του με τίτλο «Λάμπος». Το σχετικό σχόλιο έχει ως εξής: «Εκατό χρόνια από τη γέννησή του: Σήμερα συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση (9//1/1903) του πρωτεργάτη της ελληνόφωνης σοβιετικής λογοτεχνίας, του τραγουδιστή της Αζοφικής, του Γιώργου Κοστοπράβ. Οι συμπατριώτες του ποιητή, οι Έλληνες της Μαριούπολης[59], όπως και όλοι οι φίλοι της ποίησης του Ντομπάς, φέτος τιμούν τα γενέθλια του προικισμένου Σοβιετικού ποιητή και μεγάλου πατριώτη. Ο «Ριζοσπάστης» παρουσιάζει τον ποιητή και το έργο του. Οι «Ρουμαίοι», όπως αυτοαποκαλούνται οι Έλληνες της Μαριούπολης, είναι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων[60], οι οποίοι πέρασαν από την Τουρκία στη Ρωσία και δημιούργησαν πόλεις -κράτη στην Κριμαία και την Ταυρίδα. Οι «Ρουμαίοι» μετοίκησαν στα τέλη του 18ου αιώνα στα παράλια της Αζοφικής, στο Ντομπάς, όπου ζούνε πάνω από διακόσια χρόνια. Σήμερα ο πληθυσμός τους ανέρχεται στις 110.000.

Ο Γιώργος Κοστοπράβ, γέννημα - θρέμμα της ψυχής αυτών των Ελλήνων, με τα τραγούδια του ύμνησε την Οχτωβριανή Επανάσταση. Ο ρουμαίος (δηλαδή ρωμιός) ποιητής, πρώτος αφομοίωσε δημιουργικά στο έργο του τη λαϊκή ποίηση και λαογραφία των Ελλήνων της Αζοφικής. Το επαναστατικού πνεύματος έργο του συγκίνησε βαθιά τους συμπατριώτες του και τους αποκάλυψε ότι η περιορισμένη από την καθημερινή χρήση γλώσσα τους διαθέτει ποιητική πλαστικότητα. Η γλώσσα των ρουμαίων σε όλα τα χρόνια της ιστορίας της δοκίμασε όσους κατατρεγμούς, βάσανα και αλλαγές δοκίμασε και ο ίδιος ο Ελληνισμός της Ταυρίδας προεπαναστατικά. Σ' αυτή τη γλώσσα έγραψε ο Γ. Κοστοπράβ τα καλύτερα ποιήματά του, τότε που η επίσημη Ελλάδα πολεμούσε την υπέροχη δημοτική.

Στον κρατικό εκδοτικό της Μαριούπολης «Κολεκτιβιστής» τύπωσε ο Κοστοπράβ μια σειρά έργων του. Μεταξύ άλλων και το επικό ποίημά του «Λάμπος» (1932), με ήρωα τον νεαρό ρουμαίο Λάμπο, που αγωνίζεται για το λαό. Το ποίημα το αφιέρωσε στον ηρωικό αγώνα των κόκκινων παρτιζάνων της Αζοφικής, ενάντια στις συμμορίες των αντεπαναστατών Σκούρο και Μάχνο, στα χρόνια της ξένης επέμβασης ενάντια στη νέα δημοκρατική Ρωσία.

Το σημαντικότερο έργο του Κοστοπράβ είναι το έπος «Λεόντης Χοναγμπέης» (1934). Σ' αυτό, με μεγάλη ποιητική δύναμη και εκφραστικότητα παρουσιάζει τον τύπο του ρουμαίου λαϊκού, φτωχού ποιητή Λεόντη Χοναγμπέη. Όλο το έργο του Κοστοπράβ διαπνέεται από ταξικό μίσος για τους ντόπιους Ελληνες κουλάκους των ρουμαίικων χωριών, οι οποίοι εκμεταλλεύονταν τους φτωχούς αγρότες. Να τονιστεί ότι παράλληλα με το βασικό θέμα, την εκμετάλλευση, ο Κοστοπράβ περιγράφει, επίσης δυναμικά την αγάπη του Λεόντη για την όμορφη Ελληνοπούλα Μαρία Κοσκά. Τα πρώτα ποιήματα του Κοστοπράβ συγκεντρώθηκαν και εκδόθηκαν στη συλλογή «Τα πρώτα βήματα» (1933). Το τελευταίο έργο του (πρόλαβε να το εκδώσει) είναι το «Καλημέρα, ζωή μου» (1937).

Ο ποιητής των Ελλήνων της Αζοφικής ήταν δραστήριος διαφωτιστής των συμπατριωτών του και κοινωνικός παράγοντας. Συμμετείχε στο πρώτο Συνέδριο Σοβιετικών Συγγραφέων, αντιπροσωπεύοντας την ελληνόφωνη σοβιετική λογοτεχνία. Στο συνέδριο συναντήθηκε με τον μεγάλο προλεταριακό συγγραφέα Μαξίμ Γκόρκι, ο οποίος τον συγχάρηκε για τον «Λάμπο» και του δώρισε, με αφιέρωση, μια συλλογή έργων του. Από αυτό το συνέδριο αρχίζει η πανενωσιακή αναγνώριση του ρουμαίου ποιητή, η δε ταυτότητά του ως μέλους της Ένωσης Σοβιετικών Συγγραφέων φέρει την υπογραφή του Μ. Γκόρκι. Τότε, ο Κοστοπράβ ήταν ο μοναδικός Έλληνας συγγραφέας, μέλος της Ένωσης Σοβιετικών Συγγραφέων. Δεύτερος έγινε ο μαθητής τού Κοστοπράβ, ο πεζογράφος - ποιητής Αντώνης Σαπουρμάς».

5.4. Το «λάμπος» του Ρουφίνου[61]

«Πούναι τώρα ο Πραξιτέλης; / Και πού τα χέρια το Πολυκλείτου, / που δίναν ψυχή στης παλιάς τέχνης τα έργα; / Ποιός τις Μελίτης τις ευωδάτες, πλεξούδες, ή τα / φλογερά μάτια και του λαιμού της το λάμπος / θα πλάσει; Οι πλάστες που είναι; Και που οι λιθοξόοι; / Τέτοια ομορφιά, όμοια μ' εικόνα θεάς, άξιζε νάχει ναό»[62].

5.5. Το «λάμπος» του Απόστολου Μελαχρινού, (Έξαρση)[63]

 «Kρατιέμαι από γενιά δρακόντεια, / που από μια χώρα κίνησε υπερπόντια / κι έχω ακατάλυτα: νύχια, μαλλιά και δόντια.

H όψη μου φαντάζει λεονταρίσια, / τ' αδρό κορμί μου συνερίζεται τα κυπαρίσσια, / κι αλύγιστος, τραβώ το δρόμο ίσια.

Kαι των θεών ο αγαπημένος σάμπως / που είμαι, θα σβήσω μες σε θάμπος / από άρωμα κι από αρμονία κι από λάμπος.

Σε μια σάλα που θα μεθάν οι πολυελαίοι / και τα όνειρά μου η μουσική θα λέει, / κάποια βραδιά θε να βρεθούμε, ωραίοι.

M' ένα ζευγάρι στα μαλλιά σου ρόδα, / θε να χορεύεις λύγερη κι αλαφροπόδα. / Θα πέσει το 'να σου άνθος (κι όπως σε ύπνο το 'δα, / πόθρεφα τα όνειρά μου σαν τον πελεκάνο) / για να το πάρω θε να σκύψω επάνω / στο μοσκοβόλημα ενός ρόδου, να πεθάνω».

5.6. « Το θλιμμένο λάμπος του Marcel Proust»

"Ο Marcel Proust ασμενίζει το ίδιο στο να περιγράφει το θλιμμένο λάμπος του ήλιου όταν βασιλεύει και τις ματαιόσπουδες ανησυχίες μιας ψυχής σνομπ. Απαράμιλλα αφηγείται τους κομψοπρεπείς καημούς, τις τεχνητές οδύνες, που είναι τουλάχιστον εξίσου αιματηρές μ' αυτές που μας χαρίζει η φύση με μητρική δαψιλεία. Ομολογώ ότι αυτές τις οδύνες που εφευρίσκονται, τους καημούς αυτούς που επινοούνται από ιδιοφυίαν ανθρώπου, τους καημούς αυτούς έργα της τέχνης, εγώ τους βρίσκω απείρως ενδιαφέροντες και τιμαλφείς, και χρωστάω χάρη στον Μαρσέλ Προυστ που μελέτησε και περιέγραψε ορισμένα διαλεγμένα δείγματά τους. […] Μας παρασύρει, μας κρατάει καθηλωμένους σε μιαν ατμόσφαιρα θερμοκηπίου, ανάμεσα σε ορχιδέες περινούστατες, που τους χυμούς που τρέφουν την αλλόκοτη και νοσηρή τους ομορφιά δεν τους αντλούν από τη γη. Ξαφνικά, στο βαρύ και ηδύγευστον αέρα περνάει ένα βέλος φωτεινό, μια αστραπή η οποία, σαν την ακτίνα του γερμανού γιατρού, διαπερά τα σώματα. Με μια σαϊτιά ο ποιητής έχει εισδύσει στον κρυφό διαλογισμό, στην αμολόγητην επιθυμία[64]".

6. ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΛΑΜΠΟΣ ΣΤΟ ΓΑΛΑΞΙΑ ΜΑΣ

Είναι γνωστό πως η επιστήμη της Αστρονομίας κατά τη χαρτογράφηση του διαστήματος, χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί ακόμα πολλά ονόματα από την αρχαία ελληνική μυθολογία για την ονοματοδότηση των ουράνιων σωμάτων. Από τη Βικιπαίδεια και πάλι πληροφορούμαστε πως: «Ο αστεροειδής 55678 Λάμπος (55678 Lampos), που ανακαλύφθηκε στις 26 Ναρτίου 1971, από τους C. J. van  Houten and I. van Houten-Groeneveld και ανήκει στην Τρωική Ομάδα, πήρε το όνομά του από τον μυθικό αυτόν Τρώα»[65], και καταχωρείται με τα παρακάτω στοιχεία που δείχνουν τη θέση του στο Διάστημα: "(55678) Lampos 3291 T-1 L5 4.704 5.747 12.6 20120314 210.55 282.3 212.2 7.4 0.100 5.226 9 MPO133268"[66] και συνοδεύεται με τις παρακάτω πληροφορίες: "Lampos Designations: 55678 Alternate name(s) 3291 T-1 Orbital characteristics Epoch May 14, 2008 Ap 5.7509981 Peri 4.6938243 Eccentricity 0.1012151 Orbital period 4359.1820721 MPC designation 94.24382 Inclination 7.39315 Longitude of ascending node 212.19705 Argument of peri 282.76938 Physical characteristics Absolute magnitude (H) 12 ".

Σημείωση στο περιθώριο

Με τόσο λάμπος και τόσους Λάμπους που λάμπουν από χαρά και καμιά φορά τους φωνάζουν και Χαρά-λαμπο, Χαρα-λάμπη, το πονηρό ιερατείο δεν θα μπορούσε να μας αφήσει έξω από το μαγαζί του και μας έβαλε στο εορτολόγιό του μαζί με καμιά δεκαριά ακόμα, έτσι για να γίνεται τζίρος κάθε 10 του Φλεβάρη. Άντε και με την ευκαιρία, χρόνια πολλά, καλά και αντισκοταδιστικά, δηλαδή λαμπερά.

7. ΣΥΜΕΡΑΣΜΑΤΑ

"Κόσμον τόνδε, τον αυτόν απάντων,

ούτε τις θεών ούτε ανθρώπων εποίησεν,

αλλ' ην αεί και έστιν και έσεται πυρ αείζωον"

Ηράκλειτος

Από την έρευνα που προηγήθηκε καταλήγουμε στα παρακάτω συμπεράσματα, αναφορικά με «τις ρίζες του Λαμπαίικου»:

7.1. Το όνομα και το επώνυμο Λάμπος δεν πρωτοεμφανίστηκε στη Βοϊτσά, αλλά στην Τροία και συνεπώς, η κατά παράδοση «υπόθεση εργασίας» αυτής της έρευνας, σύμφωνα με την οποία το Λαμπαίικο, έχει ιστορική αφετηρία το Θανάση Λάμπο της Βοϊτσάς Ναυπακτίας, ανατράπηκε πλήρως και συνεπώς δεν ισχύει η άποψη πως το όνομα/επώνυμο Λάμπος πρωτοεμφανίζεται στη Βοϊτσά, γιατί όπως είδαμε αυτό το όνομα, ως όνομα και ως επώνυμο προϋπήρξε, από την αρχαιότητα ακόμα, σε πολλά μέρη της Ελλάδας και όχι μόνο.

7.2. Οι τρεις εκδοχές για την προέλευση του Θανάση Λάμπου του βοϊτσαϊτη.

α. Δεν φαίνεται, με βάση τα ευρήματα αυτής της μικρής έρευνας, να επιβεβαιώνεται η «υπόθεση εργασίας», αλλά λογικά δεν μπορούμε και να αποκλείσουμε την ορθότητα της πληροφορίας του Παπαδογεωργόπουλου περί προέλευσης του Θανάση Λάμπου από το Λάμποβο (Labovë), γιατί εκείνη την περίοδο, τις πρώτες δεκαετίες του 1700, οι Τουρκαλβανοί είχαν κυνηγήσει και αποδεκατίσει τον ελληνικό πληθυσμό της ευρύτερης περιοχής Αργυροκάστρου στην οποία βρίσκεται το Λάμποβο. Όσοι επέζησαν, (πιθανά μεταξύ αυτών και ο «Θανάσης από το Λάμποβο, ο Λάμποβος και τελικά Λάμπος»), κατάφυγαν στις κεντρικές και νότιες περιοχές του ελλαδικού χώρου, με προτίμηση τις ορεινές περιοχές για λόγους ασφαλείας. Φαίνεται πως πολλοί Λαμποβίτες κατέφυγαν στην περιοχή της Παραμυθιάς, όπου ακόμα και σήμερα γίνεται, κάθε χρόνο την πρώτη εβδομάδα του Οκτωβρίου, μεγάλη εμποροπανήγυρη με το όνομα «Λάμποβο»[67]. Είναι πάντως απίθανο ένας κυνηγημένος, για οποιοδήποτε λόγο, να αποκαλύπτει τον πραγματικό τόπο προέλευσής του.

β. Μπορούμε όμως βάσιμα να υποθέσουμε, συνδυάζοντας την πληροφορία του Παπαδογεωργόπουλου, σύμφωνα με την οποία ο Θανάσης Λάμπος έφτασε κυνηγημένος από τους Τούρκους στη Βοϊτσά περί το 1740-1750, με την άλλη πληροφορία, σύμφωνα με την οποία την ίδια περίπου περίοδο πολλοί Έλληνες της Πελοποννήσου εκδιώχτηκαν από τους Τούρκους και σκόρπησαν προς κάθε κατεύθυνση, πως κάποιοι από αυτούς εγκαταστάθηκαν στην ορεινή Ναυπακτία. Είναι πολύ πιθανό ο Θανάσης Λάμπος της Βοϊτσάς να προήλθε από αυτό το κύμα διωγμένων πελοποννήσιων Λαμπαίων, ενδεχόμενα δε να προέρχεται και από τη Λάμπεια, του Λάμπειου όρους, όπου προφανώς υπήρχε εκείνη την εποχή το όνομα Λάμπος.

γ. Ακόμα πιο πιθανό είναι, σύμφωνα με την παράδοση και την ιστορία, μεταξύ των διωγμένων από το Παλούκι Ηλείας (παλουκοβίτες) Ελλήνων που μετακινήθηκαν στο ίδιο περίπου χρονικό διάστημα και προς την ορεινή Ναυπακτία και ίδρυσαν τη Μεγάλη και τη Μικρή Παλούκοβα[68], να υπήρχαν μεταξύ αυτών και κάποιοι με το επώνυμο Λάμπος, και ένας από αυτούς που εγκαταστάθηκε στη Βοϊτσά να ήταν ο Θανάσης Λάμπος. Να σημειωθεί πως στα χρόνια της επανάστασης του 21 καταγράφονται Λαμπαίοι σε πολλά χωριά της ορεινής Ναυπακτίας, σε μερικά μάλιστα το επώνυμο Λάμπος υπάρχει ακόμα μέχρι σήμερα.

7.3. Το όνομα/επώνυμο Λάμπος υπάρχει, τουλάχιστον, εδώ και 3.300 χρόνια

Όπως αποδείχτηκε, το όνομα/επώνυμο Λάμπος είναι πανάρχαιο, χάνεται πίσω στους αιώνες και στην αρχαία ελληνική μυθολογία, με πιθανότερη αφετηρία την Τροία και την ευρύτερη περιοχή της αρχαίας Ιωνίας, όπως ονομάζονταν τα ελληνικά παράλια της μικρασιατικής ακτής. Η ανακάλυψη της Τροίας, το 1870 από τον Ερρίκο Σλήμαν, μετακίνησε τον δεκαετή τρωικό πόλεμο, ο οποίος χρονολογείται μεταξύ του 1300 και 1200 π. Χ. και στην ουσία ήταν ένας ελληνοελληνικός εμφύλιος πόλεμος), από τη μυθολογική στην ιστορική περίοδο της ανθρωπότητας. Αυτή η πραγματικότητα αποδείχνει πως το όνομα/επώνυμο Λάμπος υπάρχει και διατηρείται εδώ και τουλάχιστον 3.300 χρόνια.

7.4. Η ιστορία της ανθρωπότητας ως ιστορία της Διασποράς των ανθρώπων

Αποδείχτηκε, τέλος, πως η ιστορία της ανθρωπότητας, μέχρι σήμερα, γράφεται τόσο από τις δημιουργικές, όσο και από τις καταστροφικές δυνάμεις της. Η κινητικότητα των πληθυσμών και συνεπώς και των οικογενειών και των μεμονωμένων ανθρώπων προκαλείται, αν και με διαφορετικό τρόπο, τόσο από τις δυνάμεις της καταστροφής όσο και από αυτές της δημιουργίας. Είναι προφανές πως σ' αυτό το ιστορικό Γίγνεσθαι οι άνθρωποι αναγκαστικά ή από επιλογή συμμετέχουν είτε από την πλευρά των καταστροφικών, είτε από την πλευρά των δημιουργικών δυνάμεων. Προφανώς και οι κατά καιρούς φέροντες το επώνυμο Λάμπος βρέθηκαν μαζί με τους άλλους συντοπίτες-συμπολίτες τους, στο καμίνι των εξελίξεων και αναγκάστηκαν ή επέλεξαν να μετακινηθούν από ένα τόπο στον άλλον και από εκεί σε έναν άλλον και σταματημό δεν έχει. Το τελικό συμπέρασμα είναι πως τόσο στην αρχαιότητα, όσο και στους μετέπειτα χρόνους το όνομα/επώνυμο Λάμπος, που, εξαιτίας της μετακίνησης των πληθυσμών, κινήθηκε από την ιωνική κοιτίδα του προς το βορρά, στις χώρες του Πόντου και της Καυκασίας, αλλά και προς τα Βαλκάνια και σε όλο τον ελλαδικό χώρο και από εκεί στη συνέχεια μεταφέρεται, με τον ίδιο κλασικό τρόπο της μετακίνησης και μετανάστευσης πληθυσμών, κυριολεκτικά σε ολόκληρο τον κόσμο. Με αυτό τον τρόπο διαμορφώθηκε η Λαμπαίικη Διασπορά μέσα στη Διασπορά των Ελλήνων και σε μεγαλύτερη κλίμακα μέσα στη Διασπορά των ανθρώπων

7.5. Ραντεβού με τους κοινούς μας προγόνους

Αυτή η έρευνα μας έδειξε πως οι φέροντες το επώνυμο Λάμπος είναι απόγονοι κάποιου μακρινού κοινού προγόνου. Δεν ξέρουμε αν αυτός ήταν ο Λάμπος, ο αδερφός του Πριάμου, ο γιός του βασιλιά της Τροίας Λαομέδοντα, ο εγγονός του Ίλου, ο δισέγγονος του Τρώα, ο τρισέγγονος του Ερυχθόνιου, ο τετρασέγγονος του Δάρδανου, ο πεμπτοσέγγονος του Δία, ο εξασέγγονος του Άτλα, ο επτασέγγονος του Κρόνου και ο οκτασέγγονος του Ουρανού και τέρμα. Ξέρουμε τώρα, όμως, με τη βοήθεια της επιστήμης και συγκεκριμένα της βιολογίας, πως ο Δαρβίνος που επαλήθευσε τον Αριστοτέλη είχε δίκιο σε κάποια βασικά πράγματα, όπως:

·             Το πρώτο είναι η γνώση πως, όσο εμείς οι άνθρωποι πάμε προς τις ρίζες μας τόσο στενεύει ο αριθμός των προγόνων μας, με τελικό συμπέρασμα πως, όλοι μας έχουμε κοινούς προγόνους εκείνους τους λίγους που κατάφεραν στο πολύ μακρινό παρελθόν να επιβιώσουν και μετακινούμενοι να αναπαραχθούν χωρίς ποτέ να σταματήσουν οι απόγονοί τους να αναπαράγονται μέχρι που γεννηθήκαμε εμείς[69].

·             Το δεύτερο πράγμα που ξέρουμε είναι πως όσο ψάχνουμε τις ρίζες της ζωής γενικά, τόσο καταλήγουμε στη διαπίστωση πως όλα τα έμβια όντα, με κορυφαία εξελικτική βαθμίδα τα θηλαστικά και κορωνίδα το ανθρώπινο είδος, έχουν βέβαια διαφορετική πορεία το καθένα, αλλά έχουν όμως την ίδια ρίζα, η οποία εμφανίστηκε στον πλανήτη μας περίπου πριν από τεσσεράμισι δισεκατομμύρια χρόνια[70].

·             Το τρίτο πράγμα που ξέρουμε είναι το συμπέρασμα των αντίστοιχων επιστημών, σύμφωνα με το οποίο «ο κόσμος υπήρξε ανέκαθεν και ουδέποτε υπεβλήθη σε κάποιο γίγνεσθαι»,( Αριστοτέλης), που σημαίνει πως «Το σύμπαν δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος και συνεπώς δεν χρειάζεται κάποιο δημιουργό”, (Stephen Hawking). Χρειάστηκαν, όμως, εκατομμύρια-δισεκατομμύρια χρόνια μέχρι η εξέλιξη να περάσει από τον ανόργανο στον οργανικό κόσμο, από την ανυπαρξία της ζωής στην εμφάνιση της ζωής στον πλανήτη μας. Συνεπώς η βιογένεση έπεται της αβιογένεσης και επομένως όλοι οι άνθρωποι, "έχουμε μακρινή αλλά κοινή καταγωγή με τα θηλαστικά, με τα ερπετά με όλα τα ζώα, τα φυτά και τα βακτήρια, με την ίδια τη Γη από την οποία προήλθαμε. Τέλος, ατυχώς για τους δογματικούς αρνητές της εξέλιξης, από άγνοια ή σκοπιμότητα, η εξέλιξη συνεχίζεται τόσο στα γεωπεριβάλλοντα, όσο και σε όλα τα έμβια όντα και του ανθρώπου συμπεριλαμβανομένου"[71]. Ξέρουμε ακόμα πως είμαστε όλοι παιδιά της Γης και της Μεγάλης Μάνας Φύσης που μας κουβάλησε στη μήτρα της κάμποσα εκατομμύρια χρόνια και πως τώρα που μεγαλώσαμε, πρέπει να την προστατέψουμε από εκείνους που τη θανατώνουν για μια «χούφτα δολάρια», για να μπορέσουν να ζήσουν σε αυτή και οι επερχόμενες γενιές.

·             Το τέταρτο πράγμα που ξέρουμε είναι πως η ιστορία της ανθρωπότητας είναι ένα πολύ μικρό κλάσμα της προϊστορίας της και συνεπώς για το χρόνο και το χώρο που υπάρχει πέρα από τη γνώση μας, τις απαντήσεις των ερωτημάτων μας τις αναθέταμε στη μυθολογία ή στη μεταφυσική και τη θρησκεία, μέχρι τις μέρες μας, όπου οι επιστήμες περιόρισαν τα όρια του μύθου, της μεταφυσικής και της θρησκείας γιατί διευρύνθηκαν αυτά του Λόγου, της Γνώσης και της Επίγνωσης. Με αυτή την έννοια ο Λάμπος ο Τρώας που φέρεται να έχει «θεϊκή» καταγωγή, δεν ήταν παρά ένας κοινός άνθρωπος η ζωή του οποίου διαγράφτηκε με τους νόμους της ανθρώπινης κοινωνίας και όχι από ανύπαρκτους θεούς. Γιατί όπως είναι πια γνωστό, τους θεούς τους έφτιαξαν καθ’ εικόνα και ομοίωση οι ίδιοι οι άνθρωποι, γιατί οι άνθρωποι μπροστά στην άγνοια και κάποιοι από υστεροβουλία προτιμούν το μύθο, το δικό τους βολικό μύθο, μέχρι να μεγαλώσει η γνώση τους, που μικραίνει και σκοτώνει τους μύθους, που μεγαλώνει και ζωντανεύει το όραμα, για ένα πραγματικό και ένα καλύτερο κόσμο, αντάξιο της ανθρώπινης ζωής, που δίνει νόημα σ’ αυτό το μεγαλειώδες σύμπαν.

·             Το πέμπτο που ξέρουμε είναι ότι δεν ξέρουμε ακόμα αν υπάρχει ζωή, άνθρωποι και πολιτισμοί σε άλλους πλανήτες, αλλά βρίσκω λογική την άποψη του Werner von Braun, πως: «Ο ήλιος μας είναι ένα από τα 100 δισεκατομμύρια αστέρια στο γαλαξία μας. Ο γαλαξίας μας είναι ένας από τους δισεκατομμύρια γαλαξίες στο σύμπαν. Θα ήταν πολύ τολμηρό να υποθέσουμε ότι είμαστε τα μόνα έμβια όντα σ’ αυτήν την τεράστια απεραντοσύνη». Επίσης θα συμφωνούσα με τον αμερικανό κωμικό George Carlin, πως «Αν αποδειχθεί αλήθεια ότι το ανθρώπινο είδος είναι το μόνο στο σύμπαν, τότε πρέπει να πω ότι το σύμπαν είχε μάλλον χαμηλούς στόχους και ότι συμβιβάστηκε με πολύ λίγα». Αλλά και αν κάποτε αποδειχθεί πως κάπου υπάρχουν έμβια όντα στο σύμπαν, είμαι βέβαιος πως δεν θα είναι πρόγονοι των ανθρώπων και φυσικά ούτε των Λαμπαίων και συνεπώς η αναζήτηση εξωγήινης ρίζας του Λαμπαίικου δεν θα είναι υπόθεση ρεαλισμού, αλλά αρρωστημένης φαντασίας.

7.6.  Όταν την ιστορία μας δεν τη γράφουμε συνειδητά εμείς οι ίδιοι, τότε τη γράφουν άλλοι για εμάς, χωρίς εμάς και εναντίον μας.

Παραμένει πάντα ζητούμενο η μετακίνηση των πληθυσμών και των ανθρώπων να μην είναι αναγκαστική και αποτέλεσμα βίας, καταστροφής και βαρβαρότητας, αλλά να είναι αποτέλεσμα ελεύθερης και συνειδητής επιλογής και δημιουργικής διάθεσης με σκοπό την κατάργηση της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής και πολιτισμικής ανισότητας, για τη μεγιστοποίηση της ατομικής, κοινωνικής και οικουμενικής ευτυχίας, για την αποτροπή της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, για ένα καλύτερο κόσμο και για ένα Οικουμενικό Ουμανιστικό Πολιτισμό.

Σε αυτή τη διαδικασία συμμετέχουμε όλοι μας, θέλουμε δεν θέλουμε, γι' αυτό ας επιλέξουμε να είμαστε από την μεριά των δημιουργικών δυνάμεων, επειδή αυτό αποτελεί την αναγκαία και ικανή προϋπόθεση να χτίσουμε ένα κόσμο ο οποίος θα δονείται από αξίες, όπως: "πάντων πραγμάτων μέτρον άνθρωπος", οι "άνθρωποι πάνω από τα κέρδη", "όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται μεν διαφορετικοί αλλά είναι ίσοι μεταξύ τους" και «αυτόν τον κόσμο δεν τον κληρονομήσαμε από τους γονείς μας, αλλά τον δανειστήκαμε από τα παιδιά μας». Η όποια οικονομική, κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική ανισότητα είναι αφύσικη, παράνομη, αντικοινωνική και απάνθρωπη και ως τέτοια μπορεί και πρέπει να καταργηθεί. 'Ένας τέτοιος, ένας καλύτερος κόσμος είναι σήμερα αναγκαίος και εφικτός.

8. ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΗ ΣΕΙΡΑ ΤΟΥ ΒΟΪΤΣΑΪΤΗ ΓΕΝΑΡΧΗ ΘΑΝΑΣΗ ΛΑΜΠΟΥ

Για την οικογένεια του Θανάση Λάμπου διαθέτουμε τα παρακάτω στοιχεία:

· Ότι ήρθε μόνος του από άλλη περιοχή, ήταν ενήλικας και εγκαταστάθηκε στη Βοϊτσά μεταξύ 1740-1750, όπου και «σε λίγο καιρό παντρεύτηκε και έκανε οικογένεια αρκετή κατά την παράδοση»[72].

· Ότι ήταν μεταξύ των δεκατριών οικογενειών που επανίδρυσαν, περί το 1765, το καταστραμμένο από τους Τουρκαλβανούς χωριό.

· Ότι «έκανε και αρσενικά παιδιά φαίνεται από το γεγονός ότι μετά την απελευθέρωση (1830) υπήρχαν πολλές οικογένειες Λαμπαίων στο χωριό»[73].

· Ότι μεταξύ «1790-1795 πάντρεψε το κορίτσι του με τον καινούργιο επίσης κάτοικο του χωριού Γεώργιο Ντρίβα, μετονομασθέντα κατόπιν σε Μυλωνά, από το επάγγελμά του»[74].

Δεν υπάρχουν, ή δεν είναι σε μένα γνωστά στοιχεία για την εξέλιξη της γενεαλογικής σειράς του Θανάση Λάμπου κατά την περίοδο μεταξύ 1750 και 1836, χρονιά κατά την οποία άρχισε η επίσημη καταγραφή των γεννήσεων στο Ληξιαρχείο και του πληθυσμού του χωριού στα Δημοτολόγιά του. Όμως είναι βέβαιο πως υπήρξαν απόγονοί του, δηλαδή παιδιά, εγγόνια και δισέγγονα, που αποτέλεσαν τις οικογένειες από τις οποίες προήλθαν οι καταγραμμένοι στο Ληξιαρχείο του χωριού από το 1836 και μετά.

Στον πίνακα που ακολουθεί καταγράφεται η γενεαλογική σειρά του Θανάση Λάμπου από το 1836 μέχρι το 1935, σύμφωνα με στοιχεία που είχε

την καλοσύνη να θέσει στη διάθεσή μου ο πρώην Πρόεδρος του χωριού κ. Γιώργος Τσιώτας, όταν το 2002, εγώ και ο γιός μου Δημήτρης-Νικόλας επισκεφθήκαμε το χωριό.

Στοιχεία για τη μετέπειτα περίοδο δεν βρήκα και ο πιθανότερος λόγος φαίνεται να είναι το γεγονός ότι ο περισσότερος πληθυσμός του είχε αρχίσει από δεκαετίες να μετακινείται για μόνιμη εγκατάσταση σε πεδινούς οικισμούς, πράγμα που οδήγησε το χωριό στη διάλυσή του, οπότε και σταδιακά έπαψε να λειτουργεί ως Κοινότητα ή Δήμος, με Ληξιαρχεία και Δημοτολόγια. Σήμερα αποτελεί Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Ναυπάκτου, με ελάχιστους κατοίκους το χειμώνα, αλλά αρκετούς παραθεριστές το καλοκαίρι.

Μια προσεκτική ματιά στον παρακάτω πίνακα μας αποκαλύπτει πως κάποιοι που καταγράφονται στο Δημοτολόγιο της Βοϊτσάς ως αρχηγοί οικογενειών δεν φέρονται γραμμένοι και στο Μητρώο Αρένων του τοπικού Ληξιαρχείου, πράγμα που σημαίνει πως γεννήθηκαν κατά την περίοδο του έτους που οι οικογένειές τους βρίσκονταν στα «χειμαδιά», όπου προφανώς και δηλώνονταν στις από το Νόμο προβλεπόμενες προθεσμίες, στα κατά τόπους Ληξιαρχεία.

Μια ακόμα παρατήρηση που θα είχε, νομίζω, σημασία να προσέξουμε, είναι αυτή που δείχνει πως η γενεαλογική γραμμή του Θανάση Λάμπου έδωσε:

· α. Στην εκατονταετία 1836-1936, τριάντα εφτά (37) αγόρια γεννημένα στη Βοϊτσά, που σημαίνει ένα αγόρι, ένας Λάμπος, κάθε τρία περίπου χρόνια.

· β. Αν σε αυτά προσθέσουμε άλλα τόσα περίπου κορίτσια, τότε ο αριθμός τους φτάνει τα εβδομήντα τέσσερα (74).

· γ. Σε αυτό το σύνολο, λογικό είναι να προσθέσουμε, κατά μια αναλογική προσέγγιση, άλλα πενήντα (50) τέκνα που, κατά την ίδια περίοδο, γεννήθηκαν στα «χειμαδιά» και καταγράφηκαν εκτός Βοϊτσάς.

· δ. Αλλά και εκείνα που γεννήθηκαν στο χωριό κατά την εξηντάχρονη περίοδο, από το 1765 μέχρι το 1835, που δεν υπήρχαν υπηρεσίες καταγραφής και δεν υπάρχουν στοιχεία και τα οποία με τους πιο συντηρητικούς υπολογισμούς δεν πρέπει να ήταν λιγότερα από είκοσι (20).

· ε. Στην ίδια γενεαλογική γραμμή του Θανάση Λάμπου θα πρέπει να συνυπολογιστούν και όσα τέκνα γεννήθηκαν με το επώνυμο Λάμπος εκτός Βοϊτσάς και καταγράφτηκαν αλλού, ως Λαμπαίικη Διασπορά, από γονείς που προέρχονταν από τη γενεαλογική γραμμή του Θανάση Λάμπου, αλλά εγκατάλειψαν οριστικά τη Βοϊτσά για να ζήσουν σε άλλες περιοχές της Ελλάδας[75] και του πλανήτη, για το πλήθος των οποίων, φυσικά δεν υπάρχουν στοιχεία, αλλά μπορεί, με τη σύνθεση της αριθμητικής και της γεωμετρικής προόδου, να φτάνουν σε κάμποσες χιλιάδες, που έχουν κοινή τους ρίζα το γενάρχη Θανάση Λάμπο.

Αυτή η πρόχειρη εκτίμηση αποδείχνει πως το δέντρο των Λαμπαίων με γενάρχη το Θανάση Λάμπο της Βοϊτσάς Ναυπακτίας είναι ένα αρκετά μεγάλο δέντρο. Με δεδομένη την ανεξάρτητη ύπαρξη Λαμπαίων και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας και του κόσμου, ο καθένας από τους οποίους ήταν αφετηρία για τη δημιουργία του δικού του δέντρου, τότε η εκτίμηση είναι πως η παρουσία και πολλών άλλων λαμπαίικων δέντρων σχηματίζει προφανώς ένα ολόκληρο δάσος, το οποίο ενυπάρχει διάσπαρτο μέσα στο οικουμενικό δάσος των ανθρώπων….

*

Ακολουθεί ένα ακόμα κεφάλαιο που αναφέρεται στο γενεαλογικό δέντρο της δικής μου οικογένειας, το οποίο δεν θεωρώ σκόπιμο να το δώσω στη δημοσιότητα, γιατί αυτό ενδιαφέρει μόνο όσους ανήκουν σ’ αυτό, στους οποίους βεβαίως και έχει ήδη κοινοποιηθεί.

Δάσος Χαϊδαρίου, Φεβρουάριος 2012

Κώστας Λάμπος

---

[1] Βλέπε, ΠΑΠΑΔΟΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΟΔ. Γ., Στα Καραούλια και στα Λημέρια της Βοϊτσάς, σε αυτοέκδοση και χωρίς άλλα στοιχεία.

[2] Αυτές οι ιδρυτικές οικογένειες του νέου χωριού καταγράφηκαν, ως «πρωτοπάλουκες» και τα ονόματα των αρχηγών τους είναι: 1. Παπακυριαζής, 2. Σουρμαντζής, 3. Πασίσης, 4. Γεωργακόπουλος, 5. Τριάντης, 6. Γκούμας, 7 Παπαδογιάννης, 8. Λάμπος, 9. Τσιώτας, 10. Μπούζγος, 11. Μασούρας, 12. Σάκκος και 13. Σπανός,.ό. π., σελ. 70-72

[3] Ό.π. , σελ. 383-384.

[4] «Για να καταλάβεις το λάμπος και το ‘γάρμπος’ ετούτης της πρότασης θα τη ζωγραφίσω στο παράδειγμα…», Λιαντίνης Δημήτρης, Η εντολή του Ρουσσώ και η παρακοή των δασκάλων», http://www.liantinis.gr/content.php?id=146

[5] Βλέπε σχετικά λ.χ. :http://users.hellasnet.gr/tilefos/omirika.htm

[6] Βλέπε λ. χ. το Ερμηνευτικό-ετυμολογικό ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΥΡΟΣ, Αθήνα 2007, τόμος 6^ος, σελ. 162.

[7] http://books.google.gr/books?id, (μεταφέρεται όπως έχει στην πηγή).

[8] Ομήρου Οδύσσεια, Ραψωδία Ψ, στίχος 240-250.

[9] http://iliadeodyssee.texte.free.fr/aatexte/grecancien/odysgrecancien/odysgrecanc23/odysgrecanc23.htm

[10] Κρουσίου: «Λεξικόν Ομηρικόν», διασκευή από την 6η γερμανική έκδοση υπό Ι. Πανταζίδου, έκδοση «Βιβλιεκδοτικά καταστήματα Αναστασίου Δ. Φέξη», Αθήνα 1901, σελ. 517.

[11] Πηγή: Ιστορία της αρχαίας Ελλάδας,, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΕΙΜΠΡΙΤΖ, ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, Αθήνα 2007, τόμος 2, τεύχος 17, σελ. 244.

[12] Ομήρου Ιλιάδα, Ραψωδία Υ, στίχος 235-240.

[13] Grimal Pierre, Λεξικό της ελληνικής και ρωμαϊκής Μυθολογίας, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1991, σελ. 394.

[14] Grimal Pierre, Λεξικό…, ό. π. , σελ. 161 . Βλέπε επίσης στο: LEXIKON DER GRIECHISCHEN UND ROEMISCHEN MYTHOLOGIE, Xenos Verlagsgesellschaft, Hamburg 1978, σελ. 200-201.

[15] Grimal Pierre, ΛΕΞΙΚΌ…, ό.π., σελ. 443.

[16] Όπου παραπάνω, πίνακας 4, σελ. 163.

[17] http://el.wikipedia.org/λάμπος

[18] http://www.iliashomer.741.com/BIBLIO_3_1_461_metafrasi%CE%

[19] Βλέπε Grimal Pierre, ΛΕΞΙΚΟ.., ό. π., σελ. 161.

[20] http://el.wikipedia.org , Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», Εκδόσεις Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969.

[21] http://209.85.229.132/search?q=cache:zM1SYWP1PWk

[22] http://www.thessalonikicity.gr/athlitismos/thess-olymp/Olympic-champions-ancient-contemporaryyears-gr.htm

[23] http://www.horse.gr/

[24] http://gathanasias.gr/index.php?option=com_content&task=view&i

[25] http://evrytan.gr/ENCYKLOPAIDIA0/politismos2/Texnes_1.htm

[26] http://www.arxaiologia.gr/assets/media/PDF/migrated/735.pdf

[27] http://www.ipet.gr/veroia//show_rec.php?id=vt0b00145

[28] Οι Κωττούνιοι κατάγονταν από αρχοντική οικογένεια των Κυθήρων. «Προτού φθάσει στη Ρώμη το 1605, ο Ιωάννης Κωττούνιος περιόδευσε στη Βλαχία, την Κωνσταντινούπολη και τη Γερμανία. Μεταξύ άλλων σπούδασε φιλοσοφία και θεολογία στο παπικό Ελληνικό Κολλέγιο του Αγίου Αθανασίου στη Ρώμη και ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβας, όπου αναδείχτηκε διδάκτορας. Δίδαξε αρχαία ελληνική φιλολογία στη Μπολόνια (1616-1632) και φιλοσοφία στην Πάντοβα (1633-1657). Το 1653 ίδρυσε στην Πάντοβα το «Κωττουνιανό Κολλέγιο» ή «Ελληνομουσείον» το οποίο λειτούργησε ως το 1797. Άφησε επίσης κληροδότημα με το οποίο μορφώνονταν Έλληνες σχεδόν για έναν αιώνα. Τα έργα του είναι γραμμένα στη λατινική γλώσσα. Ασχολήθηκε κυρίως με την αριστοτελική φιλοσοφία και τη σύνθεση επιγραμμάτων», http://www.ipet.gr/veroia//show_rec4

[29] Πηγή: http://www.ipet.gr/veroia//show_rec.php?id=vt0b00145

[30] Πηγή: http://www.kenef.phil.uoi.gr/dynamic/bookfull.php?Book

[31] Πηγή: http://www.lib.uoa.gr/katoptron/loadUserSchoolInfo.do,

[32] http://pandektis.ekt.gr/dspace/handle/123456789/123111

[33] Για περισσότερα, βλέπε: http://www.serrelib.gr/emmpapa.htm

[34] http://www.darnakas.gr, http://www.darnakas.gr/emmpapaepithetam

[35] http://www.darnakas.gr

[36] Βλέπε, ΠΑΠΑΔΟΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΟΔ. Γ., Στα Καραούλια και στα Λημέρια της…, ό. π., σελ.383.

[37] http://konstantinosdavanelos.blogspot.com/2008/11/blog-post_134

[38] «Το Λάμποβο, ήταν μεγάλη και πλούσια πόλη βόρεια του Αργυροκάστρου στη σημερινή Αλβανία. Ήταν κέντρο βορειοηπειρωτών ορθόδοξων και κύρια πλούσιων βλάχων. Καταστράφηκε στις αρχές του 18^ου αιώνα και ο πληθυσμός του διασπάρθηκε σε ολόκληρη την Ήπειρο και τη Δυτική Ελλάδα… Στο Λάμποβο γεννήθηκαν πολλοί εθνικοί ευεργέτες, όπως οι Ευάγγελος και Κωνσταντίνος Ζάππας», Βλέπε στο σχετικό λήμμα στη ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

[39] Βλέπε, ΠΑΠΑΔΟΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΟΔ., Στα Καραούλια..., ό.π., σελ. 383.

[40] Βλέπε σχετικά Λάμπος Κώστας, Εξάρτηση, προχωρημένη υπανάπτυξη και αγροτική οικονομία στην Ελλάδα, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΙΧΜΗ, Αθήνα 1983.

[41] Ό. π., σελ.384.

[42] Ρέππας Χρήστος Κ., Συμβολή στη Ναυπακτιακή Ιστορία, σελ.252-258.

[43] Πηγή: http://klepanafpaktias.blogspot.com/2009/01/m.htm

[44] Χαραλαμπόπουλος Χαράλαμπος Δ., Τοπωνυμικά. Ετυμολογικές αναζητήσεις. Λομποτινά, ΝΑΥΠΑΑΚΤΙΑΚΗ, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2003.

[45] Πηγή: http://klepanafpaktias.blogspot.com

[46] Πηγή: http://www.mani.org.gr/kzaharias/arthra2000/32_aihmalotes

[47] Πηγή:http://www.web2web.gr/apidia/index.php option=com_cont.

[48] Πηγή: http://www.akritestoupontou.gr/default.aspx?catid=160

[49] http://www.santeos-best.com/wiki/294/1701,

[50] Καϊσίδης Πάνος, Το έπος των Ποντίων Οι Πόντιοι από την αρχαιότητα έως και σήμερα, 2006.

[51] http://pnt.wikipedia.org/wiki/Κώστας Τοπχαράς

[52] Κωστάρας Μιχάλης, Ερύμανθος – Δίβρη. Ένας Φάρος στα Λάμπεια όρη, ΤΑ ΝΕΑ/ΔΙΑΚΟΠΕΣ, 27.03.2009, σελίδα 02/30.

[53] Στο ίδιο.

[54] http://www.myth.gr/gr-lesvos-center.htm

[55] Γ. Βιζυηνός, Ανά τον Ελικώνα, πρόλογος Γ. Τσοκόπουλος, Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1930, σσ.104−111.

[56]http://www.greek-language.gr/greekLang/literature/anthologies/new

[57] Από τη συλλογή Ελεγεία και σάτιρες (1927).

[58] Η Θάλασσα του Αζόφ, ή Αζοφική είναι η "Μαιώτιδα Λίμνη" των αρχαίων Ελλήνων, είναι το βόρειο τμήμα της Μαύρης Θάλασσας που ενώνεται μέσω του πορθμού του Κερτς. Συνορεύει από βόρεια με την Ουκρανία, ανατολικά με την Ρωσία και δυτικά με την Κριμαία. Πρόκειται για μεγάλη κόλπωση, 35.000 τ. χλμ. του Εύξεινου Πόντου ανάμεσα στην Κριμαία και στον Καύκασο, Βλέπε: http://el.wikipedia.org/Θάλασσα Αζόφ, http://www1.rizospastis.gr/story.do?id=2035638&publDate=9/11/03

[59] Η Μαριούπολη βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Ουκρανίας, στην παραλία της Αζοφικής θάλασσας. Ιδρύθηκε το 1778 από τους Έλληνες, η ιστορία των οποίων συνδέεται με τα ουκρανικά εδάφη επί πολλούς αιώνες. Οι πρώτες ελληνικές πόλεις εμφανίζονται στα παράλια της Μαύρης και της Αζοφικής θάλασσας πριν από δυο χιλιάδες έτη, ενώ ο τελευταίος μαζικός αποικισμός γίνεται στην εποχή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.

[60] Οι πρώτοι Έλληνες έφτασαν εκεί με την Αργοναυτική εκστρατεία. Οι τελευταίοι σήμερα αγωνίζονται να επιβιώσουν....

[61] Τίποτα δεν είναι γνωστό για τον επικούρειο και αισθησιακό Ρουφίνο, 38 μικρά ελεγεία του οποίου συναντάμε στο πέμπτο βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας (Ερωτικά Επιγράμματα). Υφολογικά στοιχεία τον κατατάσσουν στον 2ο ή 3ο μ. Χ αιώνα, ενώ η καταγωγή του μοιάζει να είναι απ' την Έφεσο ή τη Σάμο, Βλέπε: http://users.otenet.gr/~aper/pa/rufinus.html

[62] Μετάφραση Ανδρέα Λεντάκη.

[63] Tα ποιήματα, Bιβλιοπωλείον της "Eστίας" 1994.

[64] Από τον πρόλογο του Anatole France στον τόμο Τέρψεις και Ημέραι του Μαρσελ Προυστ, http://www.snhell.gr/anthology/content.asp?id=208&author_id=26.

[65] http://el.wikipedia.org/λάμπος

[66] http://www.minorplanetcenter.net/iau/lists/JupiterTrojans.html

[67] Βλέπε: http://thesprotos-panta.blogspot.com/2011/06/blog-post_09.html.

[68] http://klepanafpaktias.blogspot.com/search/label

[69] Βλέπε σχετική έρευνα με τίτλο "Ραντεβού με τον κοινό μας πρόγονο", ΤΑ ΝΕΑ 15.07.2006, σελ.. 44.

[70] "Η ζωή στη Γη εμφανίστηκε μάλλον 750 εκατομμύρια χρόνια νωρίτερα απ’ ό,τι πιστεύαμε μέχρι τώρα, αναφέρουν επιστήμονες στο περιοδικό Nature. Μέσα σε μικροσκοπικά θραύσματα διαμαντιών, πρόκειται για τα αρχαιότερα ορυκτά αποθέματα της Γης που ανακαλύφθηκαν στη Δυτική Αυστραλία, ερευνητές εντόπισαν μια μορφή άνθρακα που αποτελεί κοινό δείκτη για την ύπαρξη ζωής. Η χρονολόγηση του άνθρακα αυτού από επιστήμονες του πανεπιστημίου στο Μύνστερ της Γερμανίας έδειξε ότι είναι τουλάχιστον 4,25 δισεκατομμυρίων ετών. Η νέα αυτή ανακάλυψη αλλάζει τα δεδομένα σχετικά με την πρώτη εμφάνιση της ζωής στη Γη, που τοποθετούνταν ως σήμερα πριν από περίπου 3,5 δισεκατομμύρια έτη. Ωστόσο οι ίδιοι οι επιστήμονες που βρίσκονται πίσω από την ανακάλυψη δηλώνουν προς το παρόν επιφυλακτικοί, τονίζοντας ότι απαιτείται περαιτέρω έρευνα, προκειμένου να επιβεβαιωθεί η υπόθεσή τους", http://www.physics4u.gr/news/2008/scnews3384

[71] Παυλίδης Σπυρίδων, Ο άνθρωπος στα όρια του γεωλογικού χρόνου, http://www.geo.auth.gr/courses/

[72] Βλέπε, ΠΑΠΑΔΟΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΟΔ., ό. π. ,σελ. 383.

[73] Όπου παραπάνω, σελ. 383.

[74] Στο ίδιο, σελ. 383.

[75] Βλέπε σχετικά, Μποσινάκος Γεώργιος, Τα απόσκια της Αράχωβας, Αθήνα 1973.

* 

 

*  ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ο Κώστας Λάμπος είναι διδάκτορας οικονομικών επιστημών του FREIE UNIVERSITÄT BERLIN. Έχει διδάξει ιστορία οικονομικών θεωριών και οικονομική ιστορία της Ευρώπης στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Θεσσαλονίκης, κράτος και Αναπτυξιακή Εμπειρία της Ελλάδας, και Τεχνολογία και Εργασιακές Σχέσεις στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και Οικονομικό Προγραμματισμό και Συνεταιριστική Οικονομική στο ΤΕΙ Αθήνας. Έχει δημοσιεύσει βιβλία, δοκίμια, μελέτες και άρθρα για θέματα Ανάπτυξης, Αγροτικής Οικονομίας και Συνεταιρισμών. Έχει πάρει μέρος σε δεκάδες επιστημονικά συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, και έχει διατελέσει Πρόεδρος της Κεντρικής Διοίκησης του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας. Κυριότερα έργα του είναι: